Problemler uzun zamana yayılmamalı,ileride koz olarak kullanmak üzere hatayı yedekte tutma gibi bir düşünce asla olmamalı, uygun olan en erken vakitte soğukkanlı bir yaklaşımla konu ele alınmalıdır. Karşılıklı iyi niyet varsa sorun kolaylıkla çözülebilir ancak içten içe başka ince hesaplar yapılıyorsa, o işin halli zor belki de imkânsızdır. Problem karı kocanın içinden çıkamayacağı bir noktaya gelmişse aile büyükleri hakemliğe çağrılmalı, onlar da bu işi Allah için adaletle halletmeye çalışmalıdır. Bu yöntem, Kur'an ın tavsiyesidir.(65Talak,2) Probleme sebep olan bazı tutumlar ve çözüm yolları şunlardır:
1-Olumsuz Yaklaşım:
İslam hukukunun temel prensiplerinden ikisi şöyledir: Berat-ı zimmet asıldır. , (Kötü bir fiili olmayan herkes suçsuz ve temizdir.)Aksi ispat edilinceye kadar kişinin kendisi hakkındaki beyanı esastır. Bu sebeple her yerde olduğu gibi ailede de gereksiz kuşkulardan, önyargılardan, su-i zandan( kötü tahmin) sakınmak gerekmektedir.
Çözüm: Yapıcı ve İyi Niyetli Yaklaşım:
Ailede herkes "Bu işten ben nasıl kaytarabilirim,bu işi kendi lehime nasıl çevirebilirim, kendi etkinli imi nasıl artırabilirim?" diye düşünürse ortada ciddi bir "iyi niyet " sorunu var demektir. Herkes, Ailenin gelişimi ve mutlulu u için ben ne yapabilirim? diye düşünmeli ve çaba sarf etmelidir. Nasıl ki ailede bir kişi hastalandı ında herkesin neşesi kaçıyor ve kasvetli bir hava eve hakim oluyorsa, bir kişinin kalbi hastalandı ında, yani niyeti bozuldu unda da herkesin huzuru kaçacaktır.
2-Yoğun Çalışma Temposunun Stresi:
Çalışan baba, akşam eve geldi inde dinlenmeyi ve her türlü hizmeti hak etti ini düşünür.Ailede karı koca her ikisi çalışıyorsa, akşam ve hafta sonları dinlenme, ev hizmetleri ve varsa çocu un bakımı ve harcamalar sorun olabilmektedir.
Çözüm: Paylaşmak:
Hayat müşterektir sözü bir kural haline gelmiş olsa da daha ziyade hanımlar bu kuralı hatırlatmak gere i duyarlar. Karı koca çalışan ailelerde, erkeğin de mutlaka işin bir ucundan tutması en azından insanî ve vicdanî bir görevdir. Hizmetlerin bazen aksaması anlayışla karşılanabilir ama aksama normalleşmişse bu bir problemdir ve oturup konuşmak gerekir. Erke in iş bulamamasının makul sebepleri varsa, onu daha fazla üzmemek için üzerine gidilmemelidir fakat sebep tembellikse bu da bir problemdir.
3- İş Yo unlu undan Kaynaklanan İhmaller:
Maaşlı çalışanların sürekli fazla mesai yaparak, kendi işinde çalışanların ise uyku saatleri dışında tüm vaktini işine vererek daha fazla gelir elde etmeye çalıştıklarını bu sebeple de eşlerini ve çocuklarını ihmal ettiklerini görüyoruz. İşi eve getirmek veya işyerindeki atmosferi eve yansıtmak başlı başına bir problemdir. Eşi ve çocuklarıyla nitelikli bir beraberli i yaşamayan bir baba, bir çok problemin zeminini de hazırlamış olmaktadır.
Çözüm: Belli Zamanlarda Nitelikli beraberlik:
Kendisini işe kaptırarak evini ve çocuklarını ihmal eden babalar, bu esnada babalık görevlerini de ihmal ettiklerini bilmelidirler. Para kazanmanın yanında, çocuklarının e itimi, sosyal ve ruhi ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmak da babanın görevlerindendir. Parasız mutluluk olmaz ama sadece parayla da mutluluk olmaz
4-Moda ve Lüks Düşkünlüğü:
Moda, tüketimi hızlandırmak için büyük sermaye çevreleri tarafından öne sürülen bir sömürü sistemidir. Lüks malların tedariki de, gösteriş yoluyla tatmin olma amacını taşır. Moda ve lüks masrafı artıran bir faktördür. Sabit geliri olan biri, artan ihtiyaçları karşılamak için daha fazla çalışmak durumunda kalacaktadır.
Çözüm: Gerektiği Kadar Harcama:İhtiyaç olan bir mal alınırken modaya uygunluğu da göz önünde bulundurulabilir fakat henüz kullanıma elverişliyken de işen modaya uymak için elde bulunanı atmak israftır ve dinen haramdır.
5-Başkalarına Göre Yaşama Kompleksi:
Kişiliği gelişmemiş, öz güvenini yitirmiş ve toplumda saygın bir yer edinememiş kişi ve aileler, sürekli başkalarını takip ederek, kendilerini ve çocuklarını başkaları ile kıyaslayarak ve başkalarının kendileri hakkında ne düşüneceğini hesap ederek yaşamaktadırlar. Bu tür kompleksler ailede büyük huzursuzluğa yol açmaktadır.
Çözüm: Kendin Olmak:
Başkalarını takip ederek hiçbir yere varılamaz. Her kesin imkanları, kabiliyetleri, ihtiyaçları, farklı farklıdır. İnsanlar kendi özgün kişilikleriyle tanındıklarında daha saygın bir birey olmaktadır-lar. Komşunun aldığı eşya, bize bir ihtiyacımızı hatırlatmışsa ne âla, değilse hayırlı olsun deyip geçmek yapılacak tek iştir. Çocukları da, yeteneklerini dikkate almadan yaşıtlarıyla kıyaslamak son derece yanlıştır. Kişi doğru yaptı ından emin olduktan sonra başkalarının mülahazaları onu fazla ilgilendirmeyecektir.
6-Ahlaki Zafiyetler:
Zina,içki, kumar, yalan, ebeveyne itaatsizlik, aşırı kıskançlık, kibir vb büyük günahlar, kişinin asalet ve vakarını tahrip etmesi, aile bireylerinin birbirine ve başkalarına olan saygısını yitirmesi, evin huzur ve bereketini yok etmesi gibi bir çok yıkıcı etkiye sahiptir.
Çözüm: Ahlaklı Bir Mümin Olabilmektir:
Namus konusunda iffetli görünmek yetmemekte, iffete gölge düşürecek her türlü yakınlık,samimiyet ve diyalogdan da uzak durmak gerekmektedir.
7-Kayınpeder ve Kayınvalidenin Yerli Yersiz Müdahaleleri:
Çözüm: Tecrübelerden yararlanarak Saygı ve Sevgiyi Korumak:
8-Bencil tutumlar.
Çözüm: Bizcil Tutumlar:
Ailede, yanlış olan hareketlerin, karar,görüş ve işlerin uygun bir üslupla elbette eleştirilmesi ve yerinde uyarıların yapılması, hatta suça uygun cezaların verilmesi gerekir.Fakat unutulmaması gereken bir incelik var ki o da eleştiri kişiliğe değil, davranışa yönelik olmalıdır. Ceza şu mesajı içermelidir: Sen benim için değerlisin ama bu hareketin beni üzüyor.
9-Avrupa Özelinde Bazı Problemler:
a) Türkiye'den Gelen Gelin ve Damatlar:
Çözüm: Damat Oğlumuz,Gelin Kızımızdır
b) Gayr-i Müslimlerle Evlilik, Büyük bir risk: İyi düşünün.
Nikahsız Birlikte Yaşama,
Çözüm: Din Eğitimi
10-Boşanma:
Boşanma, Peygamberimizin beyanına göre "Allah'ın en sevmediği helaldir." İyi niyetli hiç kimse, evlenirken bir süre sonra boşanma düşüncesini taşımaz. Fakat evlilik sonrası birbirlerini yakından tanıdıklarında, gerçekten isabetsiz bir karar verdiklerini fark edip boşanmayı düşünebilirler. Evliliğin ilk aylarında bir takım hayal kırıklıkları olabilir. Biz birbirimize uygun de ilmişiz, yanlış karar vermişiz düşüncesiyle hemen boşanma gündeme gelmemelidir. Eşlerin birbirine alışmaları biraz zaman alabilir.
Karı kocanın evliliği yürütmeleri imkansız hale gelmişse ve evliliğe devam etmeleri halinde daha büyük problemlerle karşılaşılacaksa boşanma bir çaredir.
Mutluluğa paha biçilemez. Sevgi ve saygı,mutlulu un mayası, mutlu bir yuvanın temelidir, bencillik, tahakküm ve ahlaksızlık ise yuvanın dinamiti. Artık karar bireyin kendisine kalıyor. İnsanoğlu dünyada da ahirette de kendi cennetini veya cehennemini kendisi hazırlamaktadır.
* Hanımı ile tartışan bir adam Hz Ömer'e akıl danışmaya gelmiş. Eve yaklaştı ında Hz Ömer'in eşi ile ba rışma sesini duymuş ve hiçbir şey demeden geri dönmüş.
* Bir defasında da Hz Ali Hz Fatıma Annemizle tartışmış ve darılarak Mescide gitmiş. Allah Resulü, Hz Ali'nin moralinin bozuk oldu unu ve bir süre sonra mescitte uyudu unu görünce durumu anlamış kızının yanına gitmiş, olanları sormuş sonra da Hz Ali'yi kaldırarak evine götürmüş ve onları barıştırmış.
Demek ki ufak pürüzler her yerde oluyor önemli olan pürüzü gülün dikeni gibi görmek ve huzuru koruyabilmektir.
Etkili problem çözebilme ise birbirini takip eden şu beş sürecin gerçekleşmesine bağlıdır:
Probleme odaklanın: İyi bir problem çözme motivasyonunun sağlanması için kişinin probleme karşı duyarlılığının artıp, zaman ve enerji harcamaya hazır olması gerekir. Geçmişte yaşanan olumsuz tecrübeler öğrenilmiş çaresizliğe yol açıp odaklanmayı zorlaştırabilir.
Problemi tanımlayın:
Sosyal problemler de sayısal problemler gibi aşamalar halinde düşünüldüğü ve bilinenlerle bilinmeyenler net olarak değerlendirildiği zaman daha iyi çözülür. Bunların başında kişinin hem kendisinin hem de problemle ilgili diğer kişilerin duygularını ve davranışlarını, yeterliliklerini, yetersizliklerini ve sınırlarını iyi tanıyıp değerlendirmesi gelir.
Alternatifler üretin: Bütün ihtimalleri göz önüne alarak bunların arasından en iyisini seçmek demektir.
Doğru karar vermek için bekleyin: Kişi, ürettiği çözümlerin yerinde ve etkili olduğundan emin olabilmesi için çözüm için alternatifleri belirledikten sonra bir süre sakin bir şekilde bekleyip düşünmelidir.
Çözüm için genel değerlendirme yapın: Problemli durum ile uğraşılırken çözümün ne kadar etkili olduğuna bakın.
Çözümü zora sokmayın.
Yeni bir durumla karşılaşılmış olması, bilgi ve tecrübe eksikliği, belirsizlik, ne istediğini bilmemek, neyin doğru olduğunu tam olarak algılayamamak, ailenin sürekli gerginlik içinde olması ve birbirini suçlaması, geçmişe takılmak, aşırı hayalcilik, olumsuz ihtimalleri düşünmek, problemi çözmek için bir gayret göstermemek çözümü zora sokar.
1-Olumsuz Yaklaşım:
İslam hukukunun temel prensiplerinden ikisi şöyledir: Berat-ı zimmet asıldır. , (Kötü bir fiili olmayan herkes suçsuz ve temizdir.)Aksi ispat edilinceye kadar kişinin kendisi hakkındaki beyanı esastır. Bu sebeple her yerde olduğu gibi ailede de gereksiz kuşkulardan, önyargılardan, su-i zandan( kötü tahmin) sakınmak gerekmektedir.
Çözüm: Yapıcı ve İyi Niyetli Yaklaşım:
Ailede herkes "Bu işten ben nasıl kaytarabilirim,bu işi kendi lehime nasıl çevirebilirim, kendi etkinli imi nasıl artırabilirim?" diye düşünürse ortada ciddi bir "iyi niyet " sorunu var demektir. Herkes, Ailenin gelişimi ve mutlulu u için ben ne yapabilirim? diye düşünmeli ve çaba sarf etmelidir. Nasıl ki ailede bir kişi hastalandı ında herkesin neşesi kaçıyor ve kasvetli bir hava eve hakim oluyorsa, bir kişinin kalbi hastalandı ında, yani niyeti bozuldu unda da herkesin huzuru kaçacaktır.
2-Yoğun Çalışma Temposunun Stresi:
Çalışan baba, akşam eve geldi inde dinlenmeyi ve her türlü hizmeti hak etti ini düşünür.Ailede karı koca her ikisi çalışıyorsa, akşam ve hafta sonları dinlenme, ev hizmetleri ve varsa çocu un bakımı ve harcamalar sorun olabilmektedir.
Çözüm: Paylaşmak:
Hayat müşterektir sözü bir kural haline gelmiş olsa da daha ziyade hanımlar bu kuralı hatırlatmak gere i duyarlar. Karı koca çalışan ailelerde, erkeğin de mutlaka işin bir ucundan tutması en azından insanî ve vicdanî bir görevdir. Hizmetlerin bazen aksaması anlayışla karşılanabilir ama aksama normalleşmişse bu bir problemdir ve oturup konuşmak gerekir. Erke in iş bulamamasının makul sebepleri varsa, onu daha fazla üzmemek için üzerine gidilmemelidir fakat sebep tembellikse bu da bir problemdir.
3- İş Yo unlu undan Kaynaklanan İhmaller:
Maaşlı çalışanların sürekli fazla mesai yaparak, kendi işinde çalışanların ise uyku saatleri dışında tüm vaktini işine vererek daha fazla gelir elde etmeye çalıştıklarını bu sebeple de eşlerini ve çocuklarını ihmal ettiklerini görüyoruz. İşi eve getirmek veya işyerindeki atmosferi eve yansıtmak başlı başına bir problemdir. Eşi ve çocuklarıyla nitelikli bir beraberli i yaşamayan bir baba, bir çok problemin zeminini de hazırlamış olmaktadır.
Çözüm: Belli Zamanlarda Nitelikli beraberlik:
Kendisini işe kaptırarak evini ve çocuklarını ihmal eden babalar, bu esnada babalık görevlerini de ihmal ettiklerini bilmelidirler. Para kazanmanın yanında, çocuklarının e itimi, sosyal ve ruhi ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmak da babanın görevlerindendir. Parasız mutluluk olmaz ama sadece parayla da mutluluk olmaz
4-Moda ve Lüks Düşkünlüğü:
Moda, tüketimi hızlandırmak için büyük sermaye çevreleri tarafından öne sürülen bir sömürü sistemidir. Lüks malların tedariki de, gösteriş yoluyla tatmin olma amacını taşır. Moda ve lüks masrafı artıran bir faktördür. Sabit geliri olan biri, artan ihtiyaçları karşılamak için daha fazla çalışmak durumunda kalacaktadır.
Çözüm: Gerektiği Kadar Harcama:İhtiyaç olan bir mal alınırken modaya uygunluğu da göz önünde bulundurulabilir fakat henüz kullanıma elverişliyken de işen modaya uymak için elde bulunanı atmak israftır ve dinen haramdır.
5-Başkalarına Göre Yaşama Kompleksi:
Kişiliği gelişmemiş, öz güvenini yitirmiş ve toplumda saygın bir yer edinememiş kişi ve aileler, sürekli başkalarını takip ederek, kendilerini ve çocuklarını başkaları ile kıyaslayarak ve başkalarının kendileri hakkında ne düşüneceğini hesap ederek yaşamaktadırlar. Bu tür kompleksler ailede büyük huzursuzluğa yol açmaktadır.
Çözüm: Kendin Olmak:
Başkalarını takip ederek hiçbir yere varılamaz. Her kesin imkanları, kabiliyetleri, ihtiyaçları, farklı farklıdır. İnsanlar kendi özgün kişilikleriyle tanındıklarında daha saygın bir birey olmaktadır-lar. Komşunun aldığı eşya, bize bir ihtiyacımızı hatırlatmışsa ne âla, değilse hayırlı olsun deyip geçmek yapılacak tek iştir. Çocukları da, yeteneklerini dikkate almadan yaşıtlarıyla kıyaslamak son derece yanlıştır. Kişi doğru yaptı ından emin olduktan sonra başkalarının mülahazaları onu fazla ilgilendirmeyecektir.
6-Ahlaki Zafiyetler:
Zina,içki, kumar, yalan, ebeveyne itaatsizlik, aşırı kıskançlık, kibir vb büyük günahlar, kişinin asalet ve vakarını tahrip etmesi, aile bireylerinin birbirine ve başkalarına olan saygısını yitirmesi, evin huzur ve bereketini yok etmesi gibi bir çok yıkıcı etkiye sahiptir.
Çözüm: Ahlaklı Bir Mümin Olabilmektir:
Namus konusunda iffetli görünmek yetmemekte, iffete gölge düşürecek her türlü yakınlık,samimiyet ve diyalogdan da uzak durmak gerekmektedir.
7-Kayınpeder ve Kayınvalidenin Yerli Yersiz Müdahaleleri:
Çözüm: Tecrübelerden yararlanarak Saygı ve Sevgiyi Korumak:
8-Bencil tutumlar.
Çözüm: Bizcil Tutumlar:
Ailede, yanlış olan hareketlerin, karar,görüş ve işlerin uygun bir üslupla elbette eleştirilmesi ve yerinde uyarıların yapılması, hatta suça uygun cezaların verilmesi gerekir.Fakat unutulmaması gereken bir incelik var ki o da eleştiri kişiliğe değil, davranışa yönelik olmalıdır. Ceza şu mesajı içermelidir: Sen benim için değerlisin ama bu hareketin beni üzüyor.
9-Avrupa Özelinde Bazı Problemler:
a) Türkiye'den Gelen Gelin ve Damatlar:
Çözüm: Damat Oğlumuz,Gelin Kızımızdır
b) Gayr-i Müslimlerle Evlilik, Büyük bir risk: İyi düşünün.
Nikahsız Birlikte Yaşama,
Çözüm: Din Eğitimi
10-Boşanma:
Boşanma, Peygamberimizin beyanına göre "Allah'ın en sevmediği helaldir." İyi niyetli hiç kimse, evlenirken bir süre sonra boşanma düşüncesini taşımaz. Fakat evlilik sonrası birbirlerini yakından tanıdıklarında, gerçekten isabetsiz bir karar verdiklerini fark edip boşanmayı düşünebilirler. Evliliğin ilk aylarında bir takım hayal kırıklıkları olabilir. Biz birbirimize uygun de ilmişiz, yanlış karar vermişiz düşüncesiyle hemen boşanma gündeme gelmemelidir. Eşlerin birbirine alışmaları biraz zaman alabilir.
Karı kocanın evliliği yürütmeleri imkansız hale gelmişse ve evliliğe devam etmeleri halinde daha büyük problemlerle karşılaşılacaksa boşanma bir çaredir.
Mutluluğa paha biçilemez. Sevgi ve saygı,mutlulu un mayası, mutlu bir yuvanın temelidir, bencillik, tahakküm ve ahlaksızlık ise yuvanın dinamiti. Artık karar bireyin kendisine kalıyor. İnsanoğlu dünyada da ahirette de kendi cennetini veya cehennemini kendisi hazırlamaktadır.
* Hanımı ile tartışan bir adam Hz Ömer'e akıl danışmaya gelmiş. Eve yaklaştı ında Hz Ömer'in eşi ile ba rışma sesini duymuş ve hiçbir şey demeden geri dönmüş.
* Bir defasında da Hz Ali Hz Fatıma Annemizle tartışmış ve darılarak Mescide gitmiş. Allah Resulü, Hz Ali'nin moralinin bozuk oldu unu ve bir süre sonra mescitte uyudu unu görünce durumu anlamış kızının yanına gitmiş, olanları sormuş sonra da Hz Ali'yi kaldırarak evine götürmüş ve onları barıştırmış.
Demek ki ufak pürüzler her yerde oluyor önemli olan pürüzü gülün dikeni gibi görmek ve huzuru koruyabilmektir.
Etkili problem çözebilme ise birbirini takip eden şu beş sürecin gerçekleşmesine bağlıdır:
Probleme odaklanın: İyi bir problem çözme motivasyonunun sağlanması için kişinin probleme karşı duyarlılığının artıp, zaman ve enerji harcamaya hazır olması gerekir. Geçmişte yaşanan olumsuz tecrübeler öğrenilmiş çaresizliğe yol açıp odaklanmayı zorlaştırabilir.
Problemi tanımlayın:
Sosyal problemler de sayısal problemler gibi aşamalar halinde düşünüldüğü ve bilinenlerle bilinmeyenler net olarak değerlendirildiği zaman daha iyi çözülür. Bunların başında kişinin hem kendisinin hem de problemle ilgili diğer kişilerin duygularını ve davranışlarını, yeterliliklerini, yetersizliklerini ve sınırlarını iyi tanıyıp değerlendirmesi gelir.
Alternatifler üretin: Bütün ihtimalleri göz önüne alarak bunların arasından en iyisini seçmek demektir.
Doğru karar vermek için bekleyin: Kişi, ürettiği çözümlerin yerinde ve etkili olduğundan emin olabilmesi için çözüm için alternatifleri belirledikten sonra bir süre sakin bir şekilde bekleyip düşünmelidir.
Çözüm için genel değerlendirme yapın: Problemli durum ile uğraşılırken çözümün ne kadar etkili olduğuna bakın.
Çözümü zora sokmayın.
Yeni bir durumla karşılaşılmış olması, bilgi ve tecrübe eksikliği, belirsizlik, ne istediğini bilmemek, neyin doğru olduğunu tam olarak algılayamamak, ailenin sürekli gerginlik içinde olması ve birbirini suçlaması, geçmişe takılmak, aşırı hayalcilik, olumsuz ihtimalleri düşünmek, problemi çözmek için bir gayret göstermemek çözümü zora sokar.