Peony
Onursal Üye
- Üyelik Tarihi
- 9 Şub 2015
- Konular
- 12,075
- Mesajlar
- 34,903
- MFC Puanı
- 57,450
Dünya Üzerindeki En Büyük Krater Hangisidir?
Vredefort Krateri - Yayım hakkı: ESA/NASA
Kraterlere sadece Dünyada değil, Güneş Sisteminde bulunan kayaç yapısındaki başka gökcisimlerinde de rastlamak mümkün. Dünya üzerinde onaylanmış 188 krater var. Kraterlerin büyüklükleri ile ilgili bir karşılaştırma yapmak ise çok kolay değil. Çünkü bazıları milyarlarca yıl önce oluşan bu yapıların büyüklükleri farklı jeolojik süreçler -fiziksel ve kimyasal aşınma, erozyon, tektonik hareketler gibi- nedeniyle oluştukları andan itibaren sürekli değişiyor.
Dünyanın bilinen en büyük krateri olan Vredefort Güney Afrikada bulunuyor. Kraterin yaklaşık 2 milyar yıl önce, yaklaşık 10 kilometre çapındaki bir göktaşının Dünyaya çarpması sonucu oluştuğu, başlangıçtaki çapının yaklaşık 300 kilometre olduğu tahmin ediliyor. Ancak şimdiki boyutları daha küçük. Vredefort Kraterinin merkezinde çapı yaklaşık 40 kilometre olan bir yükselti var. Yükseltinin çapı kraterin tabanına yakın bölümlerinde 80 kilometreye ulaşabiliyor.
Meksikada bulunan ve en büyük kraterlerden biri olan Chicxulub Kraterinin ise yaklaşık 65 milyon yıl önce oluştuğu tahmin ediliyor. Kraterin dinozorların da yok olmasına neden olan bir göktaşının Dünyaya çarpması sonucu oluştuğu düşünülüyor. Chicxulub Kraterinin başlangıçtaki çapı 180 kilometreden büyük olabilir.
Göktaşlarının sebep olduğu hasarın çok büyük olmasının nedeni çok yüksek hızlarda hareket etmeleridir. Atmosfere giren göktaşları saniyede 10-70 kilometre hızla hareket edebilir. Bir göktaşı yeryüzüne çarptığında kendi çapının 1-2 katı derine ulaşabilir. Çarpışma sonucu oluşan şok dalgaları yerin yüzeyi boyunca yayılır ve kayaçların parçalanmasına hatta erimesine neden olur. Çarpışmadan sonra ortaya çıkan kayaç parçacıkları yüzlerce kilometre uzağa dağılabilir. Göktaşının kinetik enerjisinin çok büyük olması durumunda, çarpışmadan sonra oluşan kalıntılar tekrar birleşerek, kraterin merkezinde bir yükseltinin oluşmasına neden olur.
Vredefort Krateri - Yayım hakkı: ESA/NASA
Kraterlere sadece Dünyada değil, Güneş Sisteminde bulunan kayaç yapısındaki başka gökcisimlerinde de rastlamak mümkün. Dünya üzerinde onaylanmış 188 krater var. Kraterlerin büyüklükleri ile ilgili bir karşılaştırma yapmak ise çok kolay değil. Çünkü bazıları milyarlarca yıl önce oluşan bu yapıların büyüklükleri farklı jeolojik süreçler -fiziksel ve kimyasal aşınma, erozyon, tektonik hareketler gibi- nedeniyle oluştukları andan itibaren sürekli değişiyor.
Dünyanın bilinen en büyük krateri olan Vredefort Güney Afrikada bulunuyor. Kraterin yaklaşık 2 milyar yıl önce, yaklaşık 10 kilometre çapındaki bir göktaşının Dünyaya çarpması sonucu oluştuğu, başlangıçtaki çapının yaklaşık 300 kilometre olduğu tahmin ediliyor. Ancak şimdiki boyutları daha küçük. Vredefort Kraterinin merkezinde çapı yaklaşık 40 kilometre olan bir yükselti var. Yükseltinin çapı kraterin tabanına yakın bölümlerinde 80 kilometreye ulaşabiliyor.
Meksikada bulunan ve en büyük kraterlerden biri olan Chicxulub Kraterinin ise yaklaşık 65 milyon yıl önce oluştuğu tahmin ediliyor. Kraterin dinozorların da yok olmasına neden olan bir göktaşının Dünyaya çarpması sonucu oluştuğu düşünülüyor. Chicxulub Kraterinin başlangıçtaki çapı 180 kilometreden büyük olabilir.
Göktaşlarının sebep olduğu hasarın çok büyük olmasının nedeni çok yüksek hızlarda hareket etmeleridir. Atmosfere giren göktaşları saniyede 10-70 kilometre hızla hareket edebilir. Bir göktaşı yeryüzüne çarptığında kendi çapının 1-2 katı derine ulaşabilir. Çarpışma sonucu oluşan şok dalgaları yerin yüzeyi boyunca yayılır ve kayaçların parçalanmasına hatta erimesine neden olur. Çarpışmadan sonra ortaya çıkan kayaç parçacıkları yüzlerce kilometre uzağa dağılabilir. Göktaşının kinetik enerjisinin çok büyük olması durumunda, çarpışmadan sonra oluşan kalıntılar tekrar birleşerek, kraterin merkezinde bir yükseltinin oluşmasına neden olur.