DÜNYADA VE ÜLKEMİZDE HAVACILIK TARİHİ

İnsanoğlu her dönem yeni bir makine icat etmiş hayatına kolaylık katmış veya icadıyla yeni bir istihdam alanı yaratarak arz talebi başarıyla yönetmiştir. Ancak havacılığın adımları aslında bir ihtiyaç değil de uçma isteği ile başlamıştır. İnsanlar kuşlar gibi gökyüzünde gezebilmek ve özgürce hareket etmek istemiştir.

Bunun için bilinmez ama belki yüzlerce hatta binlerce insan hayatını feda etmiş bu özgürlüğü tatmak tattırmak için ellerinden geleni yapmıştır. Belki de onlar olmasaydı bizler için bu tutku hayal olacaktı.

Peki kim bu büyük bilim adamları hadi onları inceleyelim:

İsmail Cevheri, Gazneliler döneminde doğmuş, İlahiyat, Edebiyat, Fizik, Tabii Bilimler ve Matematikle ilgilenen Türk bilginidir. İlk canlı uçuş denemesi gerçekleştiren insan olarak da bilinir.

Çeşitli çalışmalardan sonra, kendi yaptığı kapı benzeri kanatları kollarına bağlayarak1010 yılında, Nişabur Ulucamii üzerinden kendini boşluğa bırakmış. İsmail Cevheri bu uçuş girişiminde hayatını kaybetmiş ve bilinen ilk Türk hava şehidi olmuştur.

İ
smail Cevheri

Hezarfen Ahmed Çelebi’yi zaten hepimiz bilmekteyiz ayrıca dünyada ilk kez uçmayı başaran Türk bilgini olduğunu da tüm dünya bilmektedir. Hezarfen lakabını Onyedinci yüzyılda yaşadığı, 1623–1640 yılları arasında saltanat süren Sultan Dördüncü Murad zamanında, uçma tasarısını gerçekleştirdiği ve geniş bilgisinden ötürü halk tarafından almıştır.

Evinde deneylerle uğraşıp, çeşitli konularda araştırmalar yapan Hazerfan Ahmed Çelebi, İsmail Cevheri’yi örnek alarak, bugünkü hava taşıtlarının ilkel şeklini gerçekleştirmişti.



Kuşların uçuşunu inceleyerek tarihi uçuşundan önce hazırladığı kanatlarının dayanıklılık derecesini ölçmek için, Okmeydanı’nda deneyler yapmış ve bir sabah kıyılarda biriken İstanbul halkının gözleri önünde, Galata kulesinden kendisini boşluğa bırakarak, kanatlarını hareket ettirerek boğazı aşmış ve Üsküdar semtine inmiştir. Ve bu sayede ilk başarılı canlı uçuş gerçekleştiren Türk Bilgini namını da almıştır.

Füzeciliğin atası olan ünlü Türk bilim adamı Lagari Hasan Çelebi, 17. yüzyılın başlarında
barut dolu haznesi bulunan bir basit hava roketi ile ilk kez havalanmayı başarmıştır. Uçuş 1633 yılında dönemin Osmanlı padişahı IV. Murat’ın kızının doğum günü kutlamalarında sergilenmiştir.


IV. Murat dönemi Lagari Hasan Çelebi’nin çalışmaları


Lagâri Hasan Çelebi ‘nin yaklaşık 300 metre kadar havalandığı ve 20 saniye boyunca havada kaldığı ölçülmüştür. Kendisine bağlı bulunan kanatlar sayesinde Boğaziçi’ne oldukça yumuşak bir iniş yapmıştır.

Çoğunluk tarafından kabul edilmiş ilk insanlı uçuş 1783 yılında Paris’te gerçekleşmiştir.
Jean-François Pilâtre de Rozier ve Francois d’Arlandes, Montgolfier kardeşler tarafından icat edilmiş bir sıcak hava balonu kullanarak 8 km yol almışlardır. Balon, odun ateşi ile ısıtılıyor ve kumanda edilemiyordu, bu da rüzgâr nereye götürürse oraya uçuyordu anlamına geliyordu bu yüzden pek taşımacılık için ideal görünmüyordu.

1903 yılına gelindiğinde ise Orville Wright ve Wilbur Wright adlı iki kardeş artık uçak adını alacak ilk motorlu taşıtları olan Flyer 1’in yapımını tamamladılar. Orville Wright 17 Aralık 1903 sabahı bu uçakla düz bir yüzeyden, uçağın motoru dışında herhangi bir kalkış düzeneği olmadan havalanarak havacılık tarihinin motorlu ve denetimli ilk insanlı uçuşunu gerçekleştirdi.




Wright Kardeşler, 1905 yılında Ohio Dayton’da ve 1904 yılında arkadaşlarını, komşularını ve gazetecileri çağırarak halka açık uçuş gerçekleştirmişlerdir. Ancak bu davetlere çok az ilgi gösterilmiştir.

Alberto Santos-Dumont 1906 yılının 13 Eylül’ünde Avrupa’da halka açık bir uçuş yaptı.


Albert Santos-Dumont

Bir kanat, elevator(uçağın kuyruk tarafındaki yatay hareketli kısım) ve eğik kanat kullandı ve 221 metrelik bir mesafeyi katetti. Bu uçağın herhangi bir karşı rüzgar ve kalkış için bir mancınık gerektiriyor olmamasından ötürü, bazıları bu uçuşu ilk motorlu uçuş saymaktadırlar.

14 Mayıs 1908’de Wright Kardeşler ilk 2 kişilik uçuş olarak kabul edilecek olan uçuşu Charlie Furnas’ı yolcu alarak yaptılar.
8 Temmuz 1908’de Thérèse Peltier, İtalya Milano’da, Leon Delagrange ile yaklaşık 200 m uçarak ilk yolcu olarak uçan kadın olmuştur.

Orville, Virginia’daki Fort Myer’de, iki kişilik uçağını askeri olarak test ederken uçak çakılmış ve bunun neticesinde Thomas Selfridge motorlu bir uçuşta ölen ilk insan olmuştur.




E tabi uçaklar icat edilirken askeri alanda hemen kullanılmaya başlandı hatta uçakları ilk askeri amala Bulgaristan 1. Balkan Savaşında (1912-1913) Osmanlı cephelerinde keşif amaçlı kullanmış.

1930’lu yıllarda birbirinden habersiz 2 bilim adamı Dr. Hans von Ohain ve Sir Frank Whittle koskoca demir yığınlarını ses hızına yakın bir hıza çıkartan gücü üretebilen jet motorunun üstünde çalışmaya başlamışlar. Dr. Hans 1935 yılına kadar çalıştığı bu projede olumlu sonuçlar almış. Sonra projesini uygulamak için Alman uçak üreticisi Ernst Heinkel’in karşısına çıkmış ve destek istemiş ve bu genç adamdaki ışığı gören Heinkel gerekli tüm yardımları yapmış.



Hans Van Ohain Jet Motor Projesi




1937 yılının ilk dönemlerinde Ohain’in jet motoru test edilmiş ve 10 bin devirde 250 poundluk itme gücü elde edilmiş.



Peki 250 pound güç ne demek örnekleyelim; günümüzün en gelişmiş jet motoru unvanına sahip General Electric tarafından oluşturulmuş GE90 modeli, 115 bin civarı pound güç üretmekte. Evet çok düşük rakam ancak o dönemde bu itiş gücü gerçekten çok ötede bir adım. Bu sayede bu motoru uçakta kullanabilmek amacıyla işe girişti ve dünyanın ilk jet motorlu uçağı Heinkel He-178, 27 ağustos 1939 tarihinde ilk uçuşunu başarıyla tamamladı.



General Electric GE90


Peki ya diğer bilim adamı Frank Whittle ne durumdaydı? Ohain’den çok daha önce başlamıştı ama onun kadar şanslı değildi. İngiliz Havacılık Bakanlığı hiç destek vermedi.



1952 COMET


” De Havilland Comet, İngiliz De Havilland şirketi tarafından “dünyanın ilk jet motorlu yolcu uçağı” olarak lanse edilen ve ilk uçuşunu 1949 yılında ve ilk ticari uçuşunu Mayıs 1952’de yapan yolcu uçağıdır. “




Douglas DC-8 Dört motorlu jet uçağı 30 Mayıs 1958

Mühendisliğin harikası olan bu icat 1952 yılından itibaren artık jet motoruna sahipti ayrıca bazıları 4 motorlu bile olmaktaydı. Bu 4 motorlu uçaklar sayesinde uçakların taşıma kapasiteleri ve hızları büyük ölçüde artmıştı. Artık askeri lojistik, keşif; ülke başkanlarını taşıma ve ticari yolcu uçağı olma adına çeşitli görevleri üstlenmişti .Avrupa artık Amerika’ya bağlanmıştı.

Gökyüzü sadece kuşlarla değil tonlarca ağırlıkta alüminyum demir yığınları ile doluydu.

Peki bu sırada Türkiye ne durumdaydı havacılık konumunda?

Türk sivil havacılık tarihi adlı yazımızda görüşmek üzere.


KAYNAK