Hecate

Hécate (Hekate)
Güngör Kabakçıoğlu
Hekate'yi bilmeyen ya da zamanında okuyup araştırmamış pagan yoktur diyebiliriz. Sevilen tanrıçalardandır. Her tanrıça gibi önemli elbette, ama diğerlerinden daha önemlidir denemez.

Bugünkü modern paganizmde Hekate özellikle batıda oldukça dikkat çekti; ortaçağdan kalan etkiler, Shakespeare'nin Macbeth'inde görülmesi, (Macbeth'te üç cadı görülmektedir, bu cadılar Hekate'nin üçlü formuna yorulur) küçük hatta önemsiz görünen ayrıntılar bunlar fakat batı kültüründe bugüne dek iz bırakmışlar. Paganizm günümüzde rağbet görmeye başlayınca da Hekate yeniden önemli bir tanrıça haline geldi.

Hekate'nin büyüyle bu kadar ilişkilendirilmesini de yine bu modern ilgiye borçluyuz. Eskiden tanrıçanın üç yüzü de onurlandırılırdı, oysa bugün genel geçerde sadece yaşlı bilge kadın hali göz önüne alınıyor. Yine de inisiyatik uygulamalarda eğitim ve uygulama daha farklıdır. İlk tapıldığında bu kadar bilinçaltıyla özdeşleştirilmiyordu, daha çok dünyevi, yaşamla ilişkiliydi; doğuma yardım eden, yaşam veren, doğum-yaşam-ölüm ya da çıraklık-kalfalık-ustalık üçlemelerinde olduğu gibi.”

hayat her dönem ve koşulda önemliydi. Bunun tanrıçaların yaşamdan çıkarılmasıyla ilişkisi var. Eskiden tanrıçalar ve onun şahsında kadınlar kutsaldı, yaşam veriyorlardı. Sonra tek tanrılı dinlerin de gelişimiyle birlikte doğum veren-yaşam veren kadın değil, erkek oldu. Tek tanrılı dinler dünyevi-semavi ikiliğini ve bunun sonucunda iyi-kötüyü ayrıştırıp kutuplaştırdılar. Pagan inançlarında bu yoktur.

Cennet ortaya çıkarılıp bu dünya kötülendikçe yaşam veren kadın da eninde sonunda cadı oldu, Adem'i kandıran günahkâr Havva oldu. Oysa pagan dinlerde mutlak iyi-kötü ayrımı olmadığı gibi mutlak yaşam-ölüm ayrımı da yoktur.”

“Hekate hakkında çok şey yazılıp çizilir ki çoğu da yanlıştır. Günümüzde orijinaliyle alakası olmayan bambaşka bir Hekate imgesi yaratıldı gibi, ki bu pagan dinleri takip edenler için aslında biraz acıklı çünkü kökenden uzaklaşıldığını gösteriyor.

Tanrıçanın ilk formuyla çalışmak bugün bildiğimiz halinden oldukça farklı yerlere götürür insanı. O yüzden ezoterik olarak çalışacak kişinin tüm bu yönleri bilmesi ve tanıması gereklidir, yoksa bilgisizlik her türlü konuda olduğu gibi bunda da büyük bir engel ve tehlikedir. Hekate'nin sembollerini hatırlayalım, ellerindeki meşaleyi, meşaleler bunu anlatır. Hekate geç dönemde kavşakların tanrıçasıydı, yol ağızlarının. Hekate elinde meşalelerle geçişte, eşikte durur, kapıyı koruyandır. Bilinçaltına, şuurötesine geçen eşikte durur, kişiye yol gösterir. Ancak ruhsal olarak kişi buna hazır değilse, bilgisi azsa ya da egosu üstün gelmiş, kişisel çıkara düşmüşse aynı yol gösterici ışık ve ateş bu sefer tüketici ve yok edicidir. Burada bilinçaltı bilinç alanını ele geçirir, psikopatolojide Jungcu tabirle şişme denilen olgu ortaya çıkar. Amaç bilinçlenmek, farkına varmakken sonuç bilinçaltının imgelerinde kaybolmaktır.”

Hekate'nin ilk tapınıldığı zamanlardaki yaşam veren, yaşamlarının önemli karar noktalarında insanların doğru karar vermelerine yardımcı olan ışık saçan, yol gösteren kişiliği, toplumdaki düşünce ve inanç sistemlerinin değişimiyle farklılaşır. Gitgide karanlıkların, sihir ve cinlerin, yer altı dünyasının yaşlı büyücüsü ve şeytanla işbirliği yapan cadıların tanrıçası kimliğine bürünür. Bunda anaerkil toplum değerlerinin babaerkil değerlere dönüşmesinin bir payı var mı, ayrıca tartışmak gerek.

Yunan mitolojisinde Hekate'nin üç yüzden bakire olanı, diğer iki yüzü olan Persephone eşi olan kadını ve Demeter da yaşlı kadını temsil eder. Roma mitolojisinde ise diana (dolunay ve yeryüzü), Proserpina (ayin evreleri ve cennet), Hekate (yeniay ve yeraltı) şeklindedir.





Hesiodos, onun için söyle yazar:

Zeus herkeslerden üstün tuttu onu,
pahalı armağanlar verdi ona,
payı vardır onun karalarda, ekinsiz denizlerde,
yıldızlı göklerde bile payı vardır,
ölümsüzlerin saygısı büyüktür ona,
bugün yeryüzünde kurban kesen her ölümlü
Hekate'nin adini anar yakarışlarında,
kimin dileğini iyi karşılarsa o tanrıça
onun elde edemeyeceği şey yoktur,
ona bütün mutlulukları vermek elindedir,
ünlü Gaia ile Uranos'un bütün çocukları
kendi paylarından pay vermişlerdir ona.
Kronosoğlu ona karşı zor kullanmadı hiç,
ilk titan tanrılar arasındaki yerini
elinden almadı Zeus hiçbir zaman,
ilk tanrılık payı Hekate'nin
olduğu gibi kaldı elinde.
tek kız evlat olduğu halde bu tanrıça
yerde, denizde ve gökte paysız kalmadı,
tersine bol pay aldı Zeus'un tutmasıyla onu.
kim hoşuna giderse Hekate'nin
yardım görür ondan, destek bulur onda.
meydanlarda kalabalıklar içinde
kimi isterse onu parlatır Hekate
dilediği savaşçıya yardım eder,
dilediğine verir başarıyı, şanı şerefi.
kurultaylarda saygın kralların yanındadır.
insanlar arasındaki yarışmalarda
tanrısal gücü ile ise karışır,
zaferi kazanan alır ödülü
ve şeref kazandırır yakınlarına.
binicilerden de dilediğine yardım eder,
belâlı engin denizlere açılanlara da
bas vururlar Hekate'ye ve yeri sarsan tanrıya,
bereketli av sağlar onlara soylu tanrıça
ya da tam başaracakları sırada
avlarını alır ellerinden cani isterse.
Hermes'le sürüleri üretir ağıllarda :
öküzleri, keçileri, ak yünlü koyunları
azaltır ya da çoğaltır gönlünce.
anasının tek kızı olduğu halde
ölümsüzler arasında yeri büyüktür Hekate'nin
Zeus gençliğin besleyicisi yapmıştır onu.”