Hilda Monte

Muhafazakâr olmayan bir Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğan, Hilda Monte Nazi faşizmine karşı mücadele etti. 17 Nisan 1945’te Avusturya’dan İsviçre’ye kaçarken sınırda öldürüldü.



Sosyalist gazeteci, yazar, direniş savaşçısı Hilda Monte (Hilde Meisel) 31 Temmuz 1914’te Viyana’da doğdu. 17 Nisan 1945’te Avusturya’dan İsviçre’ye kaçarken sınırda öldürüldü.

Muhafazakâr olmayan bir Yahudi ailenin çocuğuydu. 1915’ten sonra ailesiyle Berlin’e taşındı. Berlin’de büyüdü ve 1924-29’da liseye gitti. Daha sonra siyasete karıştı. 15 yaşında Göttingenli filozof Leonard Nelson’un Uluslararası Gençlik Ligi’nden 1926’da kurulan Uluslararası Sosyalist Savaş İttifakına (ISK) katıldı. ISK, tarihsel materyalizmi reddederken, politik sosyalist (Sağduyu Partisi) eğitme çabalarıyla etik sosyalizm fikirlerini birleştirmişti. Hilde 1932’de kurulan ve muhabiri olarak Paris’e gittiği ISK organı Der Funke/Kıvılcım” da yazmaya başladı.

Nasyonal Sosyalistlerin iktidara gelmesi sırasında, 1934’ten itibaren Londra’ya gitti, direniş kampanyalarına katıldı; Almanya içindeki kurye hizmetlerini devraldı ve yurt dışından yasa dışı basına katkıda bulundu. İngiltere’den sınır dışı edilmemek için 1938’de anarşist sanatçı ve yazar John Olday ile göstermelik bir evlilik yaptı. İngilizler kolay telaffuz etsin diye adını Hilda Monte olarak değiştirdi, Almanca çıkan yazılarında Hilde Monte adını kullandı. ISK tarafından uygulanan direniş biçimlerinden memnun olmadı, hedefi Hitler’e bir suikast hazırlığıydı. 1939 sonbaharında, ISK’dan ayrıldı. 1941’de “Helen Harriman” kod adı altında İngiliz makamlarının yardımıyla Almanya’ya ulaşmaya çalıştı, ancak sadece Lizbon’a kadar gelebildi ve Londra’ya geri dönmek zorunda kaldı. Alman sendikacı Walter Auerbach çevresindeki direniş grubuyla yakın temas halindeydi. Bu grup, faşizmin ancak Avrupa’daki bir toplumsal devrimle yenilebileceğini düşünmekteydi. 1940 yılından itibaren öncelikle Alman işçilerini hedefleyen, endüstriyel ve nakliye sabotajı için talimatlar veren BBC’ye bağlı “Avrupa Devriminin Sesi” radyosunda çalıştı. 1941 / 42’de grup gelecekte kurulacak “Devrimci Sosyalistler Partisi” programını tartıştı. 1942 baharından sonra, Alman-İngiliz, savaştan sonra yeni bir Alman eğitim sisteminin temelini atması öngörülen “Alman Eğitimsel Yeniden Yapılanma”nın (GER) kurulmasında görev aldı. Sürgünde bir dizi politik yazının yanında şiirler ve kısa bir hikaye yazdı. Savaşın sonuna doğru tekrar ISK’ye yaklaştı. 1944’te muhtemelen İngiliz Stratejik Hizmetler Ofisi’nin (OSS) yardımıyla paraşütle Fransa’ya indi ve oradan İsviçre’ye gitti ve burada Avusturya direniş gruplarıyla temas kurdu. Savaşın bitmesinden birkaç hafta önce, 17 Nisan 1945’te yasa dışı kaldığı Avusturya’dan İsviçre’ye dönerken Liechtenstein yakınlarında sınır polisi tarafından öldürüldü.





Semra ÇELİK