Katalan Özerk Bölgesinin Bağımsızlık Sorunu (İspanya İç Meselesi)

İspanya Katalan Sorunu Nedir?​

Katalonya meselesiyle ilgili kısa yazımı yazıyorum: 1000 yıl kadar önce Katalan prensi Asturia prensesiyle evlenince Aragon krallığı kuruluyor. Ondan 300 yıl kadar sonra da Aragon prensi Castilla prensesi ile evlenip bugünkü İspanya haritasına neredeyse denk bir ülke var oluyor.

Genişletmek için tıkla ...

• Neyse engizisyon, Amerika’nın keşfi, 1. Dünya Savaşı falan derken İspanyol İç Savaşı’na (1936-1939) kadar geliyoruz. Savaşı Franco tarafı kazanıyor ve diktatörlük dönemi başlıyor. (1939-1975)
• İç savaşın nedenleri arasında da hep Bask ve Katalan bağımsızlığı var. Dikta döneminde de Katalanlara sürekli baskı uygulanması var. Dilin konuşulması yasaklanıyor, zaten politik bağımsızlık isteyene her türlü siyasi tutuklamalar, şiddet, işkence, infaz vs. uygulanıyor.
• Neyse, diktatörlük döneminin ortasında (1947) cumhuriyet iptal edilip monarşi ilan ediliyor ama tabi Franco öldükten sonra etkili olmak şartıyla. Franco ölmeden önce ben buna her istediğimi yaptırırım diye düşündüğü Juan’ı “ben ölünce bu kral olsun” diyerek veliaht ilan ediyor.
• Franco 1975’te öldükten sonra Juan Carlos tahta çıkıyor. (Yunanistan prensesiyle evli.) Siyasi partilerin ve demokrasinin kurulması için ılımlı adımlar atıyor. Hem kızının hem de kendisinin adı yolsuzluklara karışınca 2014’te tahtı oğlu Felipe’ye bırakıyor.
• Juan Carlos döneminde, 1978’de Anayasa ilan ediliyor. İspanya otonom 17 bölge’ye bölünüyor. Biri de Katalonya tabi. Anayasa madde 2 bu bölgelerin iç bağımsızlığını tanırken İspanya’nın bölünmez bütünlüğünü de düzenliyor. Zaten bugün yaşananların temel çatışma noktası bu madde.

• Bir de vergi sistemi var tabi. Vergiler bölgelerden toplanıp yine merkezden bölgelere dağıtılıyor. Katalonya diğer bölgelere göre yüksek gelirli bir bölge. Dağıtımdan rahatsız. Çok kazanıyor ama merkezde toplanıp geri dağıtılan kısmı yetersiz buluyor.
• Burada Brexit’e çok benzer bi argüman var: Benim merkeze yolladığım para merkezin bana yolladığından daha az. Yani basitçe “ben niye Granada’daki çingenenin kaçak elektriğini ödüyorum?” diyorlar.
• 2006’da vergi sistemini değiştirmek istiyorlar. Bi nevi herkes kendi yağında kavrulsun diyorlar. 2010’da Anayasa Mahkemesi öneriyi inceliyor, eski düzenin aynısı olacak bir karara varıyor. Katalonya’da halk sokağa dökülüyor. Bu sırada tonla yolsuzluk dönüyor. Kral da dahil.
• Bunun üzerine Katalonya’da bağımsızlık fikri ortaya çıkıyor. Çünkü ekonomik bağımsızlık başka, merkezi yönetime olan güvenini kaybetmek bambaşka bir boyut. 1 Ekim 2017’de bağımsızlık referandumu düzenleniyor. Zaten dananın kuyruğu burada kopuyor.

• Çünkü merkezi hükümete göre referandumun hukuki dayanağı yok, hatta böyle bir referandum düzenlemek anayasaya aykırı. (Ki hukuken doğru da) Durum böyle olunca olay bağımsızlık isteyenlerin namus davasına dönüşüyor.
• Referandum hukuki bir prosedür olmaktan siyasi bir duruş olmaya dönüşüyor. Hal böyle olunca bağımsızlık istemeyen Katalan bölgesi sakinleri referanduma katılmıyor da. Çünkü merkezi hükümet bu referandumu tanımıyor zaten.
• Sonuçta referandumdan %90 küsür ayrılık isteyen çıkıyor. Ama sorun şu ki referanduma katılım %42. Yani bağımsızlık istemeyenler referanduma katılmaya da tenezzül etmediği için sonuçlar onların iradesini yansıtmıyor aslında.
• Bağımsızlık isteyenler kendi çalıp kendi oynamış gibi bir şey oluyor. Zaten devletin kurulmasını tanımadığı bir referandumun sonuçlarını da takmaması gibi doğal bir sonuç doğuyor. Bu sırada Katalonya’daki şirketler de istikrar vs. kaygısıyla bölgeden çekiliyor.
• Bi de Anayasa madde 155 var. İlkokul çocukları bile İspanya’da şu anda bu maddeyi konuşuyor. Özetle: bölgelerden biri üstüne düşen görevi yerine getirmez ya da kamu yararına aykırı faaliyetlerde bulunursa merkezi yönetimin her türlü önlemi alma yetkisi vardır, diyor.

• Alıyor da, İspanyol Yüksek Mahkemesi (yani Yargıtay’ı), 12 Katalon politikacıyı yargılıyor. Geçen hafta da (14 Ekim 2019) karar çıkıyor. Halkı isyana teşvik, kamu malını zimmete geçirme, itaatsizlik vs. suçlardan tutuklanıyorlar. 6 kişiyi de Katalon Yüksek Mah. tutukluyor zaten.
• Bugün de Katalanlar isyan halinde. En çok kullanılan sloganlardan biri “tutuklamak çözüm değil” Ama aslında devletin argümanları gayet hukuki dayanağı olan argümanlar. Devletin kaynaklarıyla var olan Anayasa’ya aykırı bir faaliyet düzenleniyor.
• Katalanların bugünkü eylemleri genelde romantik duygulara dayanıyor. Bi de bence Avrupalıların adrenalin eksikliği olduğundan hazır kargaşa çıkmışken sinirimizi stresimizi atalım diye bokunu çıkarması gibi bi durum var. Bizim gibi her gün olaylı değil tabi. Bkz: Gilets-Jaunes
• Bi de galiba olaylar ilk defa bu kadar büyüdü. Katalonya’daki diğer şehirlerden akın akın insan Barcelona’ya geldi. El clasico da iptal edildi. Buna kadar herkes “amaan yine mi katalanlar” diyodu. El clasico iptal edilince herkes böyle şu an: