Milli Mücadele’ye ilk destek veren ilçe: İznik

Bursa’nın İznik İlçesi’nin Kurtuluş Savaşı’nda rolü büyük. İşgale karşı direndiler. Telgraf çekip Sevr Antlaşması’nı kabul etmediler, Kurtuluş Savaşı’nda çoban ateşini yaktılar...​

Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerinin kültür mirasıyla yüklü olan Bursa'nın İznik İlçesi, Ulusal Kurtuluş Savaşı'nda ve Cumhuriyet'imizin kuruluşunda oynadığı rol ile büyük önem taşıyor. Ulu Önder Atatürk'ün de övgü dolu sözlerine mazhar olmuş kuvvacı bir ilçe. İşgalin en karanlık günlerinde çoban ateşlerinin ilk yakıldığı yerlerden biri İznik oldu.

Atatürk'ün Samsun'a çıkışından altı ay sonra 12 Ekim 1919'da Kuva-yı Milliyeci zabitler Hasan Tahsin (Akıncı) ve Mehmet Tevfik'in (Sindel) önderliğinde İznikli direnişçiler önce bölgedeki Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti'ni kurdu. Sonra oluşturdukları milis gücüyle işgale karşı savaşa başladılar. Targan Bey Taburu, Dr. Enis Bey Çetesi, Osmancık, Gökbayrak Taburlar oluşturuldu. Batı Cephesi Komutanlığı'nda ordu mensubu olarak Kurtuluş Savaşı boyunca vatanlarına hizmet ettiler.

MÜHİMMAT SEVKİYATI

İznik halkı iki kez işgali yaşadı ancak hiç teslim olmadı. Halk Yunan askerlerine karşı silahla karşı koydu. O tarihlerde İznik Belediye Başkanı olan kuvvacı Ali Osman Ağa (Akıncı), İzmit'li Yahya Kaptan'la iş birliği yaparak mühimmat sevkiyatı yaptı. Padişah Vahdettin'in imzalattığı Sevr Antlaşması'na karşı çıktılar. Bu küçük ilçenin Belediye Başkanı ve Müdafaa-yı Hukuk Cemiyeti Reisi Mehmet Rüştü Bey bir protesto telgrafı çekip, İzniklilerin antlaşmanın hükümlerini asla kabul etmediklerini haykırmıştır.

ULU ÖNDER ATATÜRK 1935 YILINDA İZNİK’E GİTTİ​

Yazar Recep Bozkurt’un arşivindeki yukarıdaki fotoğraf 15 Temmuz 1935 yılına ait. Atatürk Yalova’dan Bursa’ya geçerken İznik’e uğramıştı. Yanında Celal Bayar, Afet Hanım ve arkadaşları vardı. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, İznik Belediye Bahçesi’nde İzniklilerle bir araya gelmişti.


TBMM'ye katılan ilk temsilcilerden biri İznik Müşküleli Halil İbrahim Ağa'dır.
BİR GÜNDE 80 ŞEHİT


Bizzat Mustafa Kemal'in ‘iç cephe' diye adlandırdığı İznik cephesi, hiç durmayan kağnı kollarıyla cepheye silah taşıdı. Sakarya Savaşı öncesi orduyu denetlemeye gelen Mustafa Kemal Paşa İznik halkına 15 Haziran 1922'de cepheden şu telgrafı yolladı: “Milletimizin İstiklal ve saadeti için istirahatini düşünmeyen ve düşman karşısında Anadolu'nun yorulmaz nöbetçisi olan İznik halkını samimiyetle selamlarım.”


Tarihçi Yazar Recep Bozkurt arşivinden işgale direnen İznikli kahramanlar. Ali Bey (ortada) Hüseyin Oktay ve Süleyman Askeri.
Kurtuluş Savaşı boyunca savaşın korkunç acılarını yaşamış olan İznik halkı 28 Kasım 1920'de, işgalci kuvvetlerle göğüs göğse çarpışıp bir günde 80 şehit vermiştir. Kuruluş döneminde de devrimlerin yılmaz savunucusu ve uygulayıcısı olan İznik, nicedir yolunu gözlediği Ata'sını 15 Temmuz 1935'de misafir etmenin sevinç ve onurunu yaşamıştır. Onun hastalık günlerinde bir sepet Müşküle üzümü İzniklilerin vefa ve minnettarlık duygularıyla Çankaya'ya yollanıp Ata'nın teşekkür cevabı alınmıştır.

SİNESİNDE ÇOK ESKİ MEDENİYETLERİ TAŞIR​

Aradan uzun yıllar geçmesine rağmen Kurtuluş Savaşı'nın açtığı yaraları bir türlü saramayan İznik'i Ulu önder Mustafa Kemal Atatürk 15 Temmuz 1935 yılında ziyaret etti. Atatürk, İznik'i ‘Yenişehir'e mi, Karamürsel'e mi, Osmaneli'ye mi bağlayalım?..' tartışmalarının yapıldığı o günlerde; “Sinesinde çok eski medeniyet eserleri taşıdığı için, ileride büyük bir turistik şehir olacak bu geniş ovali, suyu bol şehri keşke il merkezi yapsa idik” diyerek, İznik'in önemini bir kez daha dile getirmiştir. İznik yüzyıllarca medeniyetlere ev sahipliği yahptı. İznik'te ilk uygarlık izlerinin M.Ö. 4000 yıl öncesine kadar dayandığı tarihi kaynaklarda belirtilmiştir. İznik ismi, eski Yunancada ‘Nikaia'ya doğru' anlamını taşıyan ‘EIS TEN NIKAION' dan gelmektedir. EIS ve NIK heceleri halk dilinde kaynaştırılarak önce EISNIK sonra ISNIK ve günümüzde de İznik şeklini almıştır. Başta Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı'da başkentlik yapmıştır.