TRWE_2012
Süper Moderatör
- Üyelik Tarihi
- 2 Haz 2020
- Konular
- 3,091
- Mesajlar
- 5,890
- MFC Puanı
- 20,830
ÖnSöz
S.M.A.R.T., günümüzdeki tüm elektronik (SSD) ve mekanik (HDD) depolama ünitelerinde standart olarak bulunan ve diskin kendi sağlığını kendisinin denetlemesini sağlayan bir teknoloji. Açılımı Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology yani; (Kendi kendini) İzleme, analiz etme ve raporlama teknolojisi.
S.M.A.R.T.'ı 90'ların ortalarında ilk geliştirmeye başlayan Small Form Factor Committee adında bir kuruluş oldu. Zamanla S.M.A.R.T. çeşitli evrimler geçirdi. Bunlar S.M.A.R.T. I, II, III olarak bilinir. Sonraları bu teknoloji ile ilgili denetimi Technical Committee T13 devraldı.
S.M.A.R.T. değerleri Attributes olarak adlandırılır. Her Attributes şu değerlere sahiptir; Identifier, Current, Worst, Value, Status ve Data. Şimdi bunlar ne anlama geliyor görelim;
Normalde eşik değeri yedek sektörlere göre belirlenir. Her diskte belirli sayıda yedek sektör bulunur. (Spare Area) Bir sektör hasar görüp artık işlevini yerine getirmez duruma geldiğinde o sektör devre dışı bırakılır ve yerine yedek sektörlerden biri geçer. (Buna Reallocate deniyor.)
Bazen bozuk olduğu tespit edilen dektördeki verileri okumak sorun olur. Bu durumda bozuk sektörle yedek sektörün yer değiştirmesi işlemi çok uzun süreler alabilir. Bu esnada yukarıda anlattım bilgisayar donabilir cevap vermeyebilir.
Eğer bad sektor sayısı yedek sektor sayısını geçmemişse yapılan taramalarda bad sektor bulamazsınız çünkü disk bad sektörlerin üzerini toprakla örtmüş ve yerine yedekleri kullanıma sokmuştur. Ancak yedek sektörler bitip bad sektor oluşmaya devam ediyorsa o zaman taramalarda bad sektorler görünmeye başlar ki artık her şey için çok geçtir.
Çoğu disk tamen çökmeden aylar önce sinyaller vermeye başlar. S.M.A.R.T. değerlerinde sorunlar ve sık sık yavaşlama donma şikayetleri oluşur. Bu tiürden bir diske bir format atmak bile saatler sürebilir. Bunlar oluyorsa hemen kritik verilerinizi yedekleyin ve garantisi varsa servise gönderin. Yoksa bir elektronik satıcısının yolunu tutacaksınız maalesef.
Altta S.M.A.R.T. değerlerini 2 farklı tablo halinde verilmiştir. 1. tablo kullanıcı tecrübelerine göre en sık karşılaşılan ve diskin çökmesine debep olan hatalar. Bunlar diskinizde varsa yapabileceğiniz bir şey yok diski değiştireceksiniz.
2. tabloda ise sık sık karşılaşacağınız diğer değerler var. Malum S.M.A.R.T. değerleri bunlarla sınırlı değil ama hepsini yazmanın da bir anlamı yok. Yer verilenler ya çok nadir karşılaşılanlar ya da sadece belirli bir üreticiye özel olan değerler.
Kaynak :
S.M.A.R.T., günümüzdeki tüm elektronik (SSD) ve mekanik (HDD) depolama ünitelerinde standart olarak bulunan ve diskin kendi sağlığını kendisinin denetlemesini sağlayan bir teknoloji. Açılımı Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology yani; (Kendi kendini) İzleme, analiz etme ve raporlama teknolojisi.
S.M.A.R.T.'ı 90'ların ortalarında ilk geliştirmeye başlayan Small Form Factor Committee adında bir kuruluş oldu. Zamanla S.M.A.R.T. çeşitli evrimler geçirdi. Bunlar S.M.A.R.T. I, II, III olarak bilinir. Sonraları bu teknoloji ile ilgili denetimi Technical Committee T13 devraldı.
Disk sağlığı nedir?
Disk sağlığı ile doğrudan alakalı olan arızalar genel olarak 2'ye ayrılır;- Beklenen arızalar: Bu arızalar yavaş gelişir. Sebebi metal yorulması, yaşa bağlı olarak disk yüzeyinin eskimesi ve eskisi gibi tepki vermemesi gibi zamanla oluşan olumsuzluklardır. Biz buna kısaca Eskime diyoruz
- Beklenmeyen arızalar: Asıl tehlikeli olan ve veri kaybetmeye neden olan arızlar bunlardır. Bunlar genelde bir üretim hatasından veya mekanik hatadan dolayı oluşurlar. Tecrübelerime göre şunu rahatlıkla söyleyebilirim; çoğunluğunun sebebi diskin çalışıyorken ufak da olsa aldığı darbelerdir. Özellikle taşınabilir bilgisayarlarda çok sık disk arızası olmasının sebebi budur. Bu tip arızalar baş gösterdiğinde sisteminizde donmalar ve yavaşlamalar başlar. Çoğu kullanıcı bunun sebebini çok başka yerlerde arasalarda bu semptomların göründüğü bilgisayarlarda sorun çoğu zaman disktedir.
S.M.A.R.T. Değerleri (Attributes) Ne Anlama Gelir?
Diskin anlık durumu bir takım sensörler tarafından sık sık denetlenir. Elde edilen ham datalar belli bir algoritma ile işlendikten sonra anlamlı bir veriye dönüşür. Elde edilen ham dataların işlenmesinde kullanılan algoritma her üreticide farklı olduğu için onu burada veremiyorum.S.M.A.R.T. değerleri Attributes olarak adlandırılır. Her Attributes şu değerlere sahiptir; Identifier, Current, Worst, Value, Status ve Data. Şimdi bunlar ne anlama geliyor görelim;
- Identifier: Attributes'i tanımlar. Örneğin Disk sıcaklığı ile ilgili olan Attributes olan Temperature'ın Identifier'ı 194'tür. Bazı programlar bu veriyi 16'lık düzende verirler. Örneğin 0xC2 gibi: (0xC2)₁₆ = (194)₁₀
- Current veya Value: Geçerli durumu gösteren veri. Bu veri yukarıda anlattığım üzere ham datanın belli bir algoritmayla işlenmesi sonucu elde edilir. Yeni bir diskte bu veri olabileceği en yüksek değerdedir. Disk kullanıldıkça ve sorunlar çıktıkça değer düşer.
- Worst: Diskin ömrü boyunca gördüğü en kötü değer. Bu değer yeni veya hiç sorunsuz bir diskte Current/Value değeri ile aynıdır.
- Treshold: Eşik değeri. Bu değer (Attributes'a bağlı olarak) aşılır veya altına inilirse sorun var demektir.
- Data: Sensör ve sayaçların elde ettiği ham veriyi belirtir.
- Status: Kullanıcıya kolaylık olması açısından Attributes verisinin ne anlama geldiğini belirtir. OK sorun olmadığını, Attention, Warning ve Danger'da değişik risk seviyelerini belirtir.
S.M.A.R.T. bütün arızaları öngörür mü?
Hayır! S.M.A.R.T. teknolojisinde pek çok sorun vardır. Bunlar;- Yanlış eşik (Treshold) değerleri.
Normalde eşik değeri yedek sektörlere göre belirlenir. Her diskte belirli sayıda yedek sektör bulunur. (Spare Area) Bir sektör hasar görüp artık işlevini yerine getirmez duruma geldiğinde o sektör devre dışı bırakılır ve yerine yedek sektörlerden biri geçer. (Buna Reallocate deniyor.)
Bad Sector nedir?
Çoğunuz Bad Sector terimini mutlaka duymuştur. Bad Sector hem okunamayan hem yazılamayan sektörlere verilen addır. Bu sektörler yularıda da anlattığım üzere S.M.A.R.T. tarafundan tespit edildiklerinde içerdikleri veri okunmaya çalışılır ve okunabiliyorsa veri yedek sektörlerden birine kopyalanır. Ardından bu bozuk sektör kullanılamaz olarak işaretlenir ki işletim sistemi ulaşamasın.Bazen bozuk olduğu tespit edilen dektördeki verileri okumak sorun olur. Bu durumda bozuk sektörle yedek sektörün yer değiştirmesi işlemi çok uzun süreler alabilir. Bu esnada yukarıda anlattım bilgisayar donabilir cevap vermeyebilir.
Eğer bad sektor sayısı yedek sektor sayısını geçmemişse yapılan taramalarda bad sektor bulamazsınız çünkü disk bad sektörlerin üzerini toprakla örtmüş ve yerine yedekleri kullanıma sokmuştur. Ancak yedek sektörler bitip bad sektor oluşmaya devam ediyorsa o zaman taramalarda bad sektorler görünmeye başlar ki artık her şey için çok geçtir.
Sonuç;
Her ne kadar yukarıda olumsuzları bir sürü olumsuzluk saymış olsam da hiç bir belirti göstermeden bir diskin çöküp kullanılamaz hale gelmesi çok çok nadir bir durumdur. Genelde sadece düşürme, darbe alma, ani güç dalgalanmaları gibi sebeplerle oluşurlar.Çoğu disk tamen çökmeden aylar önce sinyaller vermeye başlar. S.M.A.R.T. değerlerinde sorunlar ve sık sık yavaşlama donma şikayetleri oluşur. Bu tiürden bir diske bir format atmak bile saatler sürebilir. Bunlar oluyorsa hemen kritik verilerinizi yedekleyin ve garantisi varsa servise gönderin. Yoksa bir elektronik satıcısının yolunu tutacaksınız maalesef.
S.M.A.R.T. Değerleri
Altta S.M.A.R.T. değerlerini 2 farklı tablo halinde verilmiştir. 1. tablo kullanıcı tecrübelerine göre en sık karşılaşılan ve diskin çökmesine debep olan hatalar. Bunlar diskinizde varsa yapabileceğiniz bir şey yok diski değiştireceksiniz.
2. tabloda ise sık sık karşılaşacağınız diğer değerler var. Malum S.M.A.R.T. değerleri bunlarla sınırlı değil ama hepsini yazmanın da bir anlamı yok. Yer verilenler ya çok nadir karşılaşılanlar ya da sadece belirli bir üreticiye özel olan değerler.
| Kritik Değerler (Attributes) | ||
|---|---|---|
| ID | Değer (Attribute) Adı | Açıklama |
| 05 | Reallocated Sectors Count | Yukarıda da açıkladım. Bad sektörlerin yerine kullanılan yedek sağlam sektörlerin sayısı. Bu sayısı eşiğe ulaştığın diskin artık değiştirilme zamanı gelmiş demektir. |
| 10 | Spin Retry Count | Bu değer diskin varsayılan hızına (Örn. 5400 RPM) ilk seferde ulaşamadığı denemeleri gösterir. Bu değerde problem olması diskte mekanik sorunlar olabileceğinin belirtisidir. |
| 11 | Calibration Retry Count | Bu veri okuyucu kafanın yanlış konum aldığı olayları gösterir. Şöyle ki; Kafanın atıyorum 55. sektöre gitmasi gerekiyor ve buna göre harekete geçiyor. Ancak bir de bakıyor ki durduğu yer 56. sektör. Normalde ilk denemede 55. sektörü kesin olarak bulması gerekirdi. Bu değer de diskte mekanik sorunlar olabileceğinin bir habercisi. |
| 196 | Reallocation Event Count | Reallocated Sectors Count'a benzer bir değer. Ancak burada sektör sayısı değil olay sayısı belirtiliyor. (Bir olayda birden fazla sektör yenisi ile değiştirilebilir. Böylece bad sektörler varsa bunların zaman içinde yavaş yavaş mı oluştuğu yoksa tek bir olay da mı oluştuğu anlaşılabilir. Örneğin Reallocation Event Count değeri 1 birim kötüye gitmişken Reallocated Sectors Count değeri 100 birim kötüye gitmişse diskin başına kötü bir olay geldiği (Örn. darbe) anlaşılabilir) |
| 197 | Current Pending Sector Count | Değiştirlmeyi bekleyen ve hakında karar verilmemeiş sektörler. Yukarıda bahsetmiştim; bir sektörde sorun olduğunda önce veri okunmaya çalışılır ve okunduğunda yedek sektörlerle değiştirilir. Ancak okunamıyorsa bir süreliğinde yeniden denenmek üzere bekletilir. Disk bu esnada bu sektörün sorunlu olduğunu aklında tutar ve ara ara tekrar kontrol eder. |
| ID | Değer (Attribute) Adı | Açıklama |
|---|---|---|
| 01 | Read Error Rate | Bunun bir anlamı yok çünkü her üretici bu değeri kafasına göre belirliyor ve kullanıyor. |
| 03 | Spin-Up Time | Diskin 0'dan maks. hızana ulaşana kadar geöen zaman. Örneğin 5400 RPM disk için; diskin hareketsiz olduğu durumdan 5400 RPM dönüş hızına ulaşana kadar geçen zaman |
| 09 | Power-On Hours Counts | Diskin kullanım ömrü boyunca toplam çalıştığı saat. (Bazı üreticiler bunu dakika olarak verebilirler) Varsayılan olarak bir diskin minimum ömrü 5 yıldır. (24 saat çalıştığı durumda) Yani, diskinizde bir sorun çıkmadığı sürece 43 800 saat boyunca kullanabilirsiniz. |
| 12 | Power Cycle Count | Diskin kullanım ömrü boyunca kaç defa kapanıp açıldığı. |
| 174 | Unexpected power loss count | Beklenmeyen kapanmaların sayısı. Örneğin bilgisayarınız dondu ve fişini çekerek ya da güç düğmesini basılı tutarak kapattınız. Bu bir beklenmeyen kapatmadır. |
| 188 | Command Timeout | Disk cevap vermediği için yarıda kalan işlem sayısı. Normalde bunun değerinin 0 olması gerekir. Sıfırdan yüksekse güç kaynağı sorunu ya da sata kablolarında bir temassızlık sorunu vardır. |
| 198 | Uncorrectable Sector Count veya Offline Uncorrectable Sector Count veya Off-Line Scan Uncorrectable Sector Count | Okuma veya yazma esnasında karşılaşılan ve düzeltilemeyen hata sayısı. Bu değerin artması disk yüzeyinde veya mekanik sistemde bir hasar olduğu anlamına gelir. |
| 199 | CRC Error Count | Arayüz sorunlarından dolayı oluşan hatalar. |
Kaynak :
Kod:
https://www.enpedi.com/
