Türk Kadınları

Şimdi bir diğer bahse geçerek size Türk kadınlarının yüksek ahlak seviyesinden söz etmek isterim. Türkler, karılarının iffetine diğer milletlerden çok daha fazla önem verirler. Bu nedenle, onları eve kapatır ve öyle saklarlar ki kadınlar neredeyse gün ışığı görmez. Eğer sokağa çıkmaları gerekirse o derece örtülü ve kapalı gönderirler ki yoldan geçenlere hayalet gibi görünürler. Kadınlar da insanlara ancak ipekli veya pamuklu peçelerinin ardından bakarlar. Hiçbir yerleri erkeğin gözlerine açık değildir. Türkler, en ufak bir güzelliğe veya gençlik cazibesine sahip olan kadına, erkeklerin arzuları tahrik olmadan ve onu hayalinde lekelemeden bakabildiğine inanmazlar. İşte bu nedenle, bütün kadınlar kapalı tutulur. Kadının erkek kardeşleri onu görebilir ama kocasının erkek kardeşleri için bu söz konusu değildir. Zengin ve yüksek mevki sahibi erkekler evlendikleri zaman karılarının evden dışarı adım atamayacaklarını ve hiçbir kadının ve erkeğin hangi sebeple olursa olsun ziyaretini kabul edemeyeceklerini şart koşar. Bu yasağa en yakın akrabalar da dâhildir –anne ile baba dışında. Onlar bile kızlarını bayramlarda ziyaret edebilirler. Eğer kadın çok yüksek mertebeden birinin karısı ise veya olağanüstü bir çeyiz getirmişse, kocası cariye tutmayacağını ve ona sadık kalacağını taahhüt eder. Yoksa hiçbir kanun bir Türk’ü nikâhlı karısının üstüne dilediği kadar cariye almaktan men etmez. Karısının ve cariyelerinin doğurduğu çocuklar arasında hiçbir fark gözetilmez, hepsi aynı haklara sahiptir. Cariyeler ya satın alınır ya da savaşlarda ele geçirilir. Sahiplerinin, bıktıkları zaman onları esir pazarına gönderip satmalarına engel yoktur. Ancak, çocuk doğururlarsa hürriyetlerine kavuşurlar.




Busbecq Avrupa’ya sadece Osmanlıları yakından tanıtmakla kalmamıştır. Ankara’daki Augustus tapınağında yer alan Monumentum Ancyraum yazıtını ilk kez yayınlayarak Batı literatürüne girmesini sağlamıştır. Ankara keçisiyle leylağın yanı sıra, bir yüzyıl sonra ''Tulipmania''yı doğuracak laleyi de Avrupalılara tanıtmıştır. Ayrıca günümüzde Viyana Discourides'i olarak tanınan ve 6. yüzyıla tarihlenen bir Materia Medica nüshasının da aralarında bulunduğu pek çok kadim el yazmasının Avusturya arşivlerine girmesine ön ayak olmuştur. İstanbul’dan döndükten sonra İmparator II. Maximillian'a müşavir olan Busbecq, emekliliğinde doğduğu yere gitmek üzere 1592'de Paris'ten yola çıktıktan sonra, yıllardır süren din savaşlarında taraf olan radikal Katoliklerin saldırısına uğrayarak hayatını kaybetmiştir.

Roxalane, Süleyman’ın karısı, henüz cariye iken ona bir oğlan doğurarak bu imtiyazdan yararlanmış; böylece hürriyetine kavuşup kendi kendinin sahibi olunca da onunla evlenmediği takdirde ilişkisini kesmek istemişti. Bu arzusu Osmanlı sultanlarının geleneklerine aykırıydı. Süleyman onu derin bir aşkla seviyordu. Meşru evliliği cariyelikten ayıran tek şey çeyizdir ve bir cariyenin çeyizi olamaz. Evlilik kadına kocasının evini sahiplenmek, diğer bütün kadınlar üzerinde söz sahibi olmak hakkını verir. Buna rağmen geceyi kiminle geçirmek istediğine karar vermek kocasının hakkıdır. Bu arzusunu karısına ima eder, o da seçilen cariyeyi ona gönderir. Herhalde cariye de verilen emre karısından daha büyük bir şevkle itaat eder. Haftada bir gece, tatil olan cuma gününün gecesi nikâhlı karısına ayrılmıştır. Eğer erkek buna riayet etmeyecek olursa karısının şikâyet hakkı vardır. Kocası diğer geceler dilediği gibi hareket edebilir.

Türklerde birçok nedenlere dayanılarak boşanmaya izin verilir. Kocalar için bu gayet kolaydır. Boşanan kadına çeyizi iade edilir, ancak kabahatli olan kadın ise bu söz konusu olmaz. Kadınların kocalarından boşanması daha zordur. Geçinebilmesi için gereken ihtiyaçlardan mahrum etmek ve gayritabiî davranışlarda bulunmak boşanmaya müsaade edilen sebepler arasındadır. Bu gibi durumlarda kadın, hâkimin huzuruna çıkar ve artık kocasıyla birlikte yaşayamayacağını beyan eder. Hâkim, bunun sebebini sorduğunda kadın hiçbir şey söylemeden ayakkabısını çıkarıp ters çevirir. Bununla hâkime kocasından görmüş olduğu muameleyi anlatmış olur.

Yüksek mertebeden kalabalık haremi olan erkekler kadınlarının idaresini hadımağalarına bırakırlar. Evlerinde kendilerinin ve kadınların kullandığı hamamlar vardır. Yoksul tabaka umumi hamamlara gider. Türkler, vücut pisliğinden suçmuş gibi tiksinirler ve bunu ruhun kirliliğinden daha kötü addettikleri için sık sık abdest alırlar. Kadınların çoğu kendilerine mahsus çarşı hamamlarına gittiğinden, hürriyetini elde etmiş olanlarla köleler oralarda toplaşır. Bunların arasında dünyanın her köşesinden bir şekilde getirilmiş harikulade güzellikte pek çok genç kız vardır.