DarkWoman
MFC Üyesi
- Üyelik Tarihi
- 27 Kas 2019
- Konular
- 5,318
- Mesajlar
- 11,488
- MFC Puanı
- 66,370
Alıçlar güç koşulların ağaçları olup, diğer ağaçların dayanamadığı toprak ve iklim ekstremlerine büyük direnç gösterirler. Bazen, bozkırın ortasında, bazen buğday, arpa ve nohut tarlalarında, bazen de dağların yükseklerinde, yaylalarda karşımıza çıkarlar.
Anadolu insanı alıçların güç koşullara dayanıklı olduğunu çok uzun yıllar önce anlamış ve tarlalarında, yaylalarında kuşaklar boyu kollamış, kesmemiş, budamış ve bakımını yaparak ona saygı göstermiştir.
Yayla ve tarlalarda bu kadar çok korunan ve sevilen alıçlar, ormanlık alanlardaysa yok olma tehlikesiyle karşı karşıyalar. Bunun en büyük nedeni, meyve ağaçlarının kesimini engelleyecek ciddi hukuksal yaptırımların olmaması, insanların bu alanlarda alıçlara ihtiyaç duymaması ve meyve odununun nakliyeye tabi olmamasıdır. Bunun yanında, kereste değeri önemli bulunmadığından Orman Bakanlığı’nca da göz ardı edilmişlerdir.
Alıçlardan, farklı amaçlarla yararlanma olanakları vardır. Çeşitli organları; tıp ve eczacılıkta önemlidir. Alıç meyveleri; aminler, tanen, vitamin C, triterpen türevleri, flovan türevleri içerirler ve kabızlık, idrar artırıcı etkileri bulunur. Alıç çiçeklerinden (Flos crataegi) hazırlanan hülasaları; yatıştırıcı, tansiyon düşürücü, spazm azaltıcı, kalp atış hızını azaltıcı olarak kullanılır. Kalp üzerine etkisi nedeniyle; Avrupa’da kullanılan birçok ilacın bileşimine de girmiş bulunuyor. Zehirli bileşikler taşımadığı için, kalp hareketlerini düzenleyici ve yatıştırıcı olarak uzun süre kullanılabiliyor.
Alıçlar yüksek besi değerleri nedeniyle sadece insanların değil yabanil yaşamın da ana besin kaynaklarındandırlar. Özellikle, karasal iklime sahip yörelerde bazı alıç türleri karın üzerinde kalan yegane besin kaynağı olup, onların yaşam mücadelesinden galip çıkmalarına büyük katkılar sağlarlar. Alıç ağaçları sert dikenlere sahiptirler. Bu özellik, onları kısmen keçi baskısından korur ve bu bölgede keçilerden kendisini koruyabilen ender ağaç türlerindendir. Bozkırda alıcı kuşlar ve diğer yırtıcılar karşısında savunmasız kalan birçok yabanil hayvana, özellikle de kuşlara kurtuluş ve savunma olanağı sağlar. Buna karşılık da kuşlar ve bitkisel beslenen diğer hayvanlar, alıçların meyvelerini yerler ve tohumlarını çoğunlukla sindirim sisteminden geçirerek meyve etinden kaynaklanan çimlenme engelini giderdikleri gibi, neslinin devamı için gerekli çimlenme ortamlarına taşırlar. Çimlenme ortamına taşımasının yanında, dışkılarıyla onlara çimlenme ve ilk tutunma aşamasında gerekli besin ortamını da sağlarlar.
Birçok alıç türü, çiçeklenmelerini yaz aylarında gerçekleştirdiklerinden, arıcılık açısından da önemli yere sahiptirler. Kabuk rengi, taç formu, çiçekleri ve meyvelerinin estetik olması nedeniyle peyzaj düzenlemelerinin ana ağaçlarındandırlar. Yüzlerce yıl yaşama özelliklerinden dolayı anıtsal bir görüntü oluştururlar ve anıt ağaçlardandırlar. Alıç ağacı, verimsiz orman alanlarının erozyona açık olan yerlerinde, yeşil kuşak ve kent ormanlarında kullanılmaya aday türlerden olması nedeniyle, üzerinde durulması gereken en önemli odunsu taksonlardan birisidir.
Alıçların çiçeklenme, meyve tohum özellikleri, türlere göre farklılıklar gösterir. Alıçların çok çekirdekli türleri, haziran (bazen temmuz başına sarkmaktadır) ayında, tek çekirdekli türleriyse, mart-nisan-mayıs aylarında çiçeklenirler. Yine yükseklik basamaklarına bağlı olarak meyvelerin olgunlaşması çok çekirdekli türlerde eylül ayından itibaren, tek çekirdeklilerdeyse ağustos ayından itibaren gerçekleşir. Crataegus türlerinin çok geniş alanlarda yayılması ve birbirinden farklı çok sayıda genetik havuzlar ve melezler oluşturması nedeniyle plantasyon sahasına en yakın yerlerden, kaliteli meyvelere sahip bireylerden, tohum tedarik edilmelidir. Meyve toplama ya elle ağacın başından ya da bir sopa yardımıyla çırparak yapılır. Toplanan meyveler birkaç gün güneşe serilerek iyice olgunlaşmaları sağlanır. İyice olgunlaşan meyveler, 3-5 gün suda ıslatılarak yumuşatılır. Meyveler daha sonra ezilerek suda yıkanır. Tohumların suda yüzme özelliği olmadığından yıkama esnasında yıkama kabının dibinde kalırlar ve tohum elde edilir.
Alıç tohumları çeşitli çimlenme engelleri içerir. Alıç tohumlarının çimlenme engelinin giderilmesinde başarılı sonuç alabilmek için, meyve etinden, kabuktan ve embriyodan kaynaklanan çimlenme engellerinin birlikte giderilip, uygun çimlenme sıcaklığının sağlanması gerekir. Aksi taktirde ya yeterli sonuç alınamaz ya da hiç çimlenme gerçekleşmez.
Doğal ortamda, çok çekirdekli alıç tohumlarında aynı yıl çimlenme gerçekleşmemekte ve ikinci yıla sarkmaktadır. Tek çekirdeklilerin tohumlarıysa toprağa düşüş tarihi ve iklim koşullarına bağlı olarak aynı yıl çimlenebildiği gibi ikinci yıla da sarkabilmektedir.
Tek çekirdekli alıç türlerinde tohumların çimlenme engelinin giderilmesi: Tohumlar geç yaz veya erken sonbaharda toplanıp 5-10 gün ılık suda bekletildikten sonra ekilir. Bu yöntemde, 60-70 oranında çimlenme elde edilir. Kullanılan diğer bir yöntemdeyse tohumlar toplamayı takiben 5-10 gün suda bekletilmekte ve açık alanda katlamaya alınarak, geç kış veya erken baharda ekilmektedir. Bu yöntemde %60- 80 oranında çimlenme elde ediliyor.
Her iki grup alıç taksonları da çimlenme için, ıslak-ıslak süreci takip eden uzun soğuk-ıslak sürece gereksinim duyarlar. Burada sıcak-ıslak süreç, tohumların sert kabuktan kaynaklanan çimlenme engelini giderirken, soğuk-ıslak süreç embriyonun dinlenme ihtiyacından kaynaklanan çimlenme engelinin giderilmesini sağlar. Alıçların meyve etleri de blastakolin ismi verilen çimlenmeyi engelleyici bir kimyasal taşır. Tohumların 5-10 gün ılık suda bekletilmesi, bu kimyasalı uzaklaştırmak için yeterlidir.
Fidan Yetiştirme Yöntemleri
Crataegus tohumlarının ekiminde 7’li çizgi ekimi yöntemi kullanılır ve ekim derinliği 0.5-1 cm arasında olur. Üretim yastıklarının polietilen örtüyle örtülmesi ve azotlu gübre uygulaması, çimlenmeyi olumlu yönde etkiler. Crataegustürlerinin çimlenme sıcaklığının düşük olduğunu ve toprak sıcaklığının 5-10 °C ye ulaştığında çimlenmelerin başladığını söylemek mümkündür. Yani, alıçlar soğukta çimlenirler ve bu durum onların yetişme ortamlarıyla ilişkilidir. Çünkü alıçlar, genelde kurak yetişme alanlarının ağaçlarıdır ve uzun süren yaz kuraklığına dayanabilmek için erken çimlenme özelliği taşırlar. Yine alıçlar, çimlenmeyi takip eden donlardan diğer yapraklılar kadar etkilenmezler ve donlara büyük direnç gösterirler.
Bir metrekareden 200-250 fidan elde edebilmek için metrekareye ekilmesi gereken tohum miktarı; Crataegus orientalis, Crataegus tanacetifolia’da 90-120 gr, Crataegus aronia’da 130-160 gr, Crataegus atrosnguinea’da 150-250 gr, Crataegus Monogyna’da 70-90 gr, Crataegus sinaica’da 50-70 gr’dır. Tüplü ve kaplı fidan üretiminde; alıçlarda her tüpe 2-4 tohum koymak yeterli olur. Bir yaşında alıç fidanları, ağaçlandırmada kullanılabilir niteliklere (3-4 mm çapa, 10-15 cm boya) ulaşırlar. Aşı anacılığına ancak iki yaşında gelirler ve genelde alıçlarda durgun göz aşısı tekniği kullanılarak aşılanırlar. Park ve bahçelerde kullanılacak alıçlar, en az 4-5 yaşında olmalıdır.
Alıç Türleri
Crataegus orientalis: 2 cm boyutundaki meyveler kırmızımsı portakal renginde olur ve her bir meyveden 4-5 adet tohum çıkar. 1 kg’da en az 252 adet, en fazla 390 adet meyve olur. Meyvelerin tohum verimi %11 ile %15 arasında ve tohumların 1000 tane ağırlığı 89 gramdır.
Crataegus tanacetifolia: 2 cm boyutundaki meyveler sarı renkte olur ve her bir meyvede 5 adet tohum bulunur. 1 kg’da en az 232 adet, en fazla da 336 adet meyve vardır. Tohum verimi %12 ile %16 arasında ve tohumların 1000 tane ağırlığı 84 gramdır
Crataegus tanacetifolia: 12-18 mm boyutundaki meyveler sarı veya portakal renkte olur ve her meyveden 2-3 adet tohum çıkar. 1 kg’da en az 230 adet en fazla 342 adet meyve olur. Meyvelerin tohum verimi %10 ile %16 arasında ve tohumların 1000 tane ağırlığı 132 gramdır.
Crataegus atrosnguinea: Koyu kırmızı renkli meyveler 2 çekirdeklidir. 1kg’da 500-700 adet meyve vardır. Meyvelerin tohum verimi %9 ile %14 arasında ve tohumların 1000 tane ağırlığı 168 gramdır.
Crataegus monogyna: 6-10 mm boyutundaki meyveler kırmızı ya da kahverengimsi kırmızı renkte olurlar ve her bir meyveden 1 adet tohum çıkar. 1 kg’da en az 2000 adet en fazla 2900 adet meyve olur. Meyvelerin tohum verimi %20 ile %28 arasında ve tohumların 1000 tane ağırlığı 112 gramdır.
Crataegus monogyna Jacq subsp. Azerella (Gris.) franco: 12-18 mm meyveler kırmızı renktedir. 1 kğ da ortalama 500-1000 meyve olur. Meyvelerin tohum verimi %10-14 arasında ve tohumların 1000 tane ağırlığı 143 gramdır.
Crataegus sinaica: 6-8 mm boyutundaki oval- elipsoit meyveler kırmızı renktedir ve her bir meyveden 1 (2) tohum çıkar. 1kg da en az 3112 adet en fazla 5000 adet meyve olur. Meyvelerin tohum verimi %29 ile %42 arasında değişir ve tohumların 1000 tane ağırlığı 81 gram olur.
