1. Bilgi felsefesi (epistemoloji): Felsefenin ele aldığı konulardan biri bilgidir. Bu konuyla bilim de ilgilenir. Fakat bilim, bilginin ne olduğunu araştırmaz. Bunu felsefe araştırır. Felsefe ayrıca bilginin kazanıldığı şeyle olan ilişkisini, kazanıldığı şeye uygunluğunu ve bu uygunluğun ölçüsünü bulmaya çalışır.
2. Bilim felsefesi: Bilimin ne olduğu, bilimsel düşüncenin yapısı, bilimsel yöntemlerin işlevselliği, bilimsel sonuçların özellikleri, bilimin değeri ve bunlar gibi bilim hakkında sorulabilecek sorulara yanıt arayan felsefe dalıdır.
3. Varlık felsefesi (ontoloji): Felsefenin varlıkla ilgilenen dalıdır. Gözle görülüp elle tutulabilen somut varlıkları ele aldığı gibi sayılar, kavramlar, fikirler gibi soyut varlıkları da ele alan varlık felsefesi öncelikle varlığın var olup olmadığı sorunuyla ilgilenir. Varlığı var kabul ederseonu düşünce yoluyla açıklamaya çalışır.
4. Metafizik: Varlık, Tanrı, ruhun ölmezliği, kader gibi konularla ilgilenen felsefe dalıdır. Bu sözcük tarih boyunca çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. Günümüzde çözülmesi olanaksız, birçok çözüm yolu önerilebilen, sonuna kadar çözülmediği için de daima yeni baştan ele alınabilen problemlerle ilgilenen bir alandır.
5. Sanat felsefesi: Sanatın, sanatsal yaratıcılığın, beğenilerin özü ve anlamıyla ilgilenen felsefe dalıdır. Ele aldığı başlıca konular arasında sanatın, sanat eserinin, sanatta güzelin ne olduğu, sanatla ilgili temel kavramlar ve sanat akımları sayılabilir.
6. Dil felsefesi: Dille felsefe ilişkisini; dilin özünü, anlamını, kökenini ve yapısını felsefi açıdan ele alır. Dilin gerçeklik ve bilinçle bağlantısını araştırır. Günümüzde bu alanda çalışan bazı düşünürler, bilimin amacını gerçekleştirmesini kolaylaştıracak yapay bir dil oluşturmaçabası içine girmişlerdir.
7. Ahlak felsefesi (etik): İnsanın eylemlerini özel bir problem alanı olarak ele alan, onları yöneten ilkeleri araştıran ve olup biten yanında, olması gereken davranışların neler olduğunu da bulmak isteyen felsefe dalıdır.
8. Felsefi antropoloji (insan ontolojisi): İnsanın varlık yapısı, ne olduğu, evrendeki yeri, varlık koşulları ve başka varlıklarla olan bağı gibi sorunları ele alan felsefe dalıdır.
9. Siyaset felsefesi: Devletin nasıl olması gerektiği, sorumluluğu, yasaların hak ve adalet gibi ilkelerle, bunların diğer ahlak değerleriyle nasıl bağlantısı olduğu gibi konularla ilgilenir.
10. Din felsefesi: İnanma, insanın bir ihtiyacıdır. Din, bu inanma dünyasıyla ilgilenir. Ama dinin ne olduğu, insanla Tanrı arasında nasıl bir bağ olduğu gibi sorunlarla uğraşmaz. Bu sorunlarla uğraşan felsefe dalı din felsefesidir.
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Felsefeye Giriş" ve "Sosyolojiye Giriş" Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Diğer Ders Notları (Ömer YILDIRIM)
2. Bilim felsefesi: Bilimin ne olduğu, bilimsel düşüncenin yapısı, bilimsel yöntemlerin işlevselliği, bilimsel sonuçların özellikleri, bilimin değeri ve bunlar gibi bilim hakkında sorulabilecek sorulara yanıt arayan felsefe dalıdır.
3. Varlık felsefesi (ontoloji): Felsefenin varlıkla ilgilenen dalıdır. Gözle görülüp elle tutulabilen somut varlıkları ele aldığı gibi sayılar, kavramlar, fikirler gibi soyut varlıkları da ele alan varlık felsefesi öncelikle varlığın var olup olmadığı sorunuyla ilgilenir. Varlığı var kabul ederseonu düşünce yoluyla açıklamaya çalışır.
4. Metafizik: Varlık, Tanrı, ruhun ölmezliği, kader gibi konularla ilgilenen felsefe dalıdır. Bu sözcük tarih boyunca çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. Günümüzde çözülmesi olanaksız, birçok çözüm yolu önerilebilen, sonuna kadar çözülmediği için de daima yeni baştan ele alınabilen problemlerle ilgilenen bir alandır.
5. Sanat felsefesi: Sanatın, sanatsal yaratıcılığın, beğenilerin özü ve anlamıyla ilgilenen felsefe dalıdır. Ele aldığı başlıca konular arasında sanatın, sanat eserinin, sanatta güzelin ne olduğu, sanatla ilgili temel kavramlar ve sanat akımları sayılabilir.
6. Dil felsefesi: Dille felsefe ilişkisini; dilin özünü, anlamını, kökenini ve yapısını felsefi açıdan ele alır. Dilin gerçeklik ve bilinçle bağlantısını araştırır. Günümüzde bu alanda çalışan bazı düşünürler, bilimin amacını gerçekleştirmesini kolaylaştıracak yapay bir dil oluşturmaçabası içine girmişlerdir.
7. Ahlak felsefesi (etik): İnsanın eylemlerini özel bir problem alanı olarak ele alan, onları yöneten ilkeleri araştıran ve olup biten yanında, olması gereken davranışların neler olduğunu da bulmak isteyen felsefe dalıdır.
8. Felsefi antropoloji (insan ontolojisi): İnsanın varlık yapısı, ne olduğu, evrendeki yeri, varlık koşulları ve başka varlıklarla olan bağı gibi sorunları ele alan felsefe dalıdır.
9. Siyaset felsefesi: Devletin nasıl olması gerektiği, sorumluluğu, yasaların hak ve adalet gibi ilkelerle, bunların diğer ahlak değerleriyle nasıl bağlantısı olduğu gibi konularla ilgilenir.
10. Din felsefesi: İnanma, insanın bir ihtiyacıdır. Din, bu inanma dünyasıyla ilgilenir. Ama dinin ne olduğu, insanla Tanrı arasında nasıl bir bağ olduğu gibi sorunlarla uğraşmaz. Bu sorunlarla uğraşan felsefe dalı din felsefesidir.
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Felsefeye Giriş" ve "Sosyolojiye Giriş" Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Diğer Ders Notları (Ömer YILDIRIM)