Semerkant, Ömer Hayyam'ın yaşamı ve Benjamin'in Ömer Hayyam'ı anlama macerasını anlatıyor. İki farklı hayatı bir araya getiren romanda Benjamin ve Şirin, Ömer Hayyam'ın rubailerine ulaşmaya ve hayatına dokunmaya çalışıyor. Amin Maalouf, olay örgüsünü Semerkant'ta başlatıyor ve Titanik'in batışıyla bitiriyor. Ömer Hayyam'ın rubailerine ve dönemin sultanlarına ilişkin bilgilerin yer aldığı ilk kısımdan sonra, ikinci kısım Benjamin ve Şirin'in samimi aşkını ve birlikte rubailere ulaşma çabalarını konu alıyor.

Hayyam, Semerkant'ta işlediği bir şuç nedeniyle Kadı'nın huzuruna çıkıyor ancak Kadı önceden tanıdığı Hayyam'a ceza vermiyor ve şiirlerini yazması için bir defter hediye ediyor. Hayyam ise bu deftere rubailerini yazmaya başlıyor. Öykü, Selçuklu Devleti'nin veziri Nizamülmülk ile tanışmak için yola çıkan Hayyam'ın yolculuğu sırasında Hasan Sabbah'la tanışması ile devam ediyor. Vezirin kendisine yaptığı casusluk teklifini kabul etmeyen Hayyam, bu görev için Hasan Sabbah'ı öneriyor. Ancak vezirin teklifini kendi çıkarı için kullanan Sabbah, Sultan Melikşah tarafından sürgün ediliyor. Hasan Sabbah, sürgünden kurtularak Acem halkını çıkarları için kışkırtmaya başlıyor ve böylece kendine inanan kişileri başkalarını öldürmeye programlı fedailer haline getiriyor. Hayyam, hayatı boyunca bu olanlardan büyük huzursuzluk duyuyor.

Hayyam'ın "Rubaiyat" adını verdiği el yazmaları, belli bir zaman sonra tekrar ortaya çıkıyor ve Ömer Hayyam hayranı bir ailenin çocuğu olan Benjamin'in dikkatini çekiyor. Doğduğunda ailesinin ikinci isim olarak kendisine Omar adını verdiği Benjamin, Rubaiyat'ın peşine düşüyor. Benjamin, önce İstanbul'a, buradan da İran'a gidiyor ve İran'da Şah'ın torunu Şirin'e aşık olarak arayışına Şirin'le birlikte devam ediyor. Sonunda Rubailere ulaşan kahramanlar, Amerika'ya geçmek için Titanic'e biniyor.

Kendi adıma kitabın son bölümünü ayrıca dikkatle okudum. İran’ın 20.yy. başlarındaki demokrasi serüveni ülkemizinkine neredeyse paralel. İran’ın uzun bir süre laik bir hukuk devleti olması sonradan devrim adı altında laikliğin kaldırılması çok umut kırıcı. Mehmet Metiner’in “anayasayı paramparça edeceğiz”i, Ülkemizin rejiminin şu anda fiili olarak değişmesi, dini cemaat liderlerinin “laikliğe lanet olsun” tarzı demeçleri, dünyanın en masum varlığı, çocukların dini bir cemaatte belirli periyotlarla tecavüze uğradıktan ve bunun açığa çıkmasından sonra bunun alalelacele kapatılması olayı, şu anda bir laiklik referandumu yapılsa en azından yüzde 50 kesimin kaldırılsın diyecek olması ve benzeri bir sürü gösterge aslında Türkiye Cumhuriyeti demokrasisinin çok büyük tehlikede olduğunu gösteriyor. bana göre en üzüntü veren de laikliğe inanıp da “aman hayatta kaldıramazlar” diyen insanlar. bu ‘Türk demokrasisi’ne olan sınırsız güvenin hiçbir kaynağı yok. Eskiden laik olup da şimdi olmayan Pakistan’dan bir üstünlüğümüzün olmadığını kabul etmeden bu değerleri gerçek anlamda korumaya başlayamayacağımızı düşünüyorum.

Ömer Hayyam'ın, Hasan Sabbah'ın, Nizam-ül Mülk'ün hayatının en sürükleyici anlatıldığı kitap.