Söğüt (Salix), söğütgiller (Salicaceae) familyasından Salix cinsini oluşturan boylu ağaç veya bodur çalı halinde, çoğunluğu kışın yaprak döken, ender olarak da her dem yeşil kalan odunsu bitkiler.
Tek bir pul ile örtülmüş olan tomurcuklar çoğunlukla sürgüne yatmıştır. Sürgünler üzerindeki dizilişleri çok sıralı sarmal birkaç türünde almaşık dır ve tepe tomurcukları pseudoterminal dır.
Yapraklar parçalanmamış, sadedir. ve uzun şerit halinde veya eliptik yapıdadır; kenarları tam veya bezeli ve ince dişli, kaba dişli, dilimli dişlidir.Genel olarak kısa saplıdır.; çoğunlukla kulakçıkları vardır.
Yan durumlu çiçek kurulları başak halinde dik durular. Bazı türlerde çiçek açmak yapraklanmadan önce, bazılarında ise aynı zamanda olur. Bir cinsli ikievcikli ve entomogamdırlar.
Söğütler gayet kolay kök yapabildiğinden, tohumları da kısa zamanda çimlenme özelliğini kaybettiğinden, üretilmelleri hemen her yerde çelikle ve kök sürgünü ile olur.Osmanlı'nın kökü olan,kayi boyu 'söğüt'te kurulmuştur.
Tıbbi özellikler
Eski Sümer ve Mısır kayıtlarında söğüt ağacı kabuğunun ağrı ve ateş tedavisinde kullanıldığı ile ilgili bilgiler yer almaktadır. M.Ö. 5.YY'da Yunanlı doktor Hipokrat söğüdün ilaç olarak kullanımından bahsetmiştir. Amerika yerlilerinin de söğüdü tedavi amacıyla sık sık kullandığı bilinmektedir.
Söğüt ağacı kabuğundaki aktif madde Salisin'dir. Kristal formu ilk olarak 1828'de Fransız eczacı Henri Leroux tarafından izole edilmiştir. Saf formu İtalyan kimyager Raffaale Piria tarafından elde edilmiştir. Suda çözündüğü zaman asit özelliği gösterdiğinden (ph 2.4) Salisilik asit olarak adlandırılmıştır.
1897'de Felix Hoffmann sentetik olarak salisin'in değiştirilmiş bir formunu elde etmeyi başardı. Yeni bileşik salisilik asitten daha az mide problemlerine yol açıyordu. Bu yeni ilaç, yani Asetil Salisilik Asit Hoffman'ın işvereni olan Bayer firması tarafından Aspirin olarak adlandırıldı ve dünyanın en çok kullanılan ilacı haline geldi.
Türkiye'de bulunan türler
Türkiye'de doğal olarak 23 tür bulunur.
Salix alba - Ak söğüt
Salix acmophylla - Acem söğüdü
Salix aegyptiaca
Salix amplexicaulis - Karşılıklı yapraklı söğüt
Salix armenorossica
Salix caprea - Keçi söğüdü
Salix caucasica - Kafkas söğüdü
Salix cinerea - Boz söğüt
Salix elaeagnos - İğde Yapraklı söğüt
Salix elbursensis
Salix excelsa - Boylu söğüt
Salix fragilis - Gevrek söğüt
Salix pedicellata
Salix pentandra
Salix pentandroides
Salix pseudododepressa
Salix pseudomedewii
Salix purpurea - Erguvani söğüt
Salix rizeensis - Rize söğüdü
Salix trabzonica - Trabzon söğüdü
Salix triandra - Badem yapraklı söğüt
Salix wilhelmsiana
Salix viminalis - Sepetçi söğüdü
Tek bir pul ile örtülmüş olan tomurcuklar çoğunlukla sürgüne yatmıştır. Sürgünler üzerindeki dizilişleri çok sıralı sarmal birkaç türünde almaşık dır ve tepe tomurcukları pseudoterminal dır.
Yapraklar parçalanmamış, sadedir. ve uzun şerit halinde veya eliptik yapıdadır; kenarları tam veya bezeli ve ince dişli, kaba dişli, dilimli dişlidir.Genel olarak kısa saplıdır.; çoğunlukla kulakçıkları vardır.
Yan durumlu çiçek kurulları başak halinde dik durular. Bazı türlerde çiçek açmak yapraklanmadan önce, bazılarında ise aynı zamanda olur. Bir cinsli ikievcikli ve entomogamdırlar.
Söğütler gayet kolay kök yapabildiğinden, tohumları da kısa zamanda çimlenme özelliğini kaybettiğinden, üretilmelleri hemen her yerde çelikle ve kök sürgünü ile olur.Osmanlı'nın kökü olan,kayi boyu 'söğüt'te kurulmuştur.
Tıbbi özellikler
Eski Sümer ve Mısır kayıtlarında söğüt ağacı kabuğunun ağrı ve ateş tedavisinde kullanıldığı ile ilgili bilgiler yer almaktadır. M.Ö. 5.YY'da Yunanlı doktor Hipokrat söğüdün ilaç olarak kullanımından bahsetmiştir. Amerika yerlilerinin de söğüdü tedavi amacıyla sık sık kullandığı bilinmektedir.
Söğüt ağacı kabuğundaki aktif madde Salisin'dir. Kristal formu ilk olarak 1828'de Fransız eczacı Henri Leroux tarafından izole edilmiştir. Saf formu İtalyan kimyager Raffaale Piria tarafından elde edilmiştir. Suda çözündüğü zaman asit özelliği gösterdiğinden (ph 2.4) Salisilik asit olarak adlandırılmıştır.
1897'de Felix Hoffmann sentetik olarak salisin'in değiştirilmiş bir formunu elde etmeyi başardı. Yeni bileşik salisilik asitten daha az mide problemlerine yol açıyordu. Bu yeni ilaç, yani Asetil Salisilik Asit Hoffman'ın işvereni olan Bayer firması tarafından Aspirin olarak adlandırıldı ve dünyanın en çok kullanılan ilacı haline geldi.
Türkiye'de bulunan türler
Türkiye'de doğal olarak 23 tür bulunur.
Salix alba - Ak söğüt
Salix acmophylla - Acem söğüdü
Salix aegyptiaca
Salix amplexicaulis - Karşılıklı yapraklı söğüt
Salix armenorossica
Salix caprea - Keçi söğüdü
Salix caucasica - Kafkas söğüdü
Salix cinerea - Boz söğüt
Salix elaeagnos - İğde Yapraklı söğüt
Salix elbursensis
Salix excelsa - Boylu söğüt
Salix fragilis - Gevrek söğüt
Salix pedicellata
Salix pentandra
Salix pentandroides
Salix pseudododepressa
Salix pseudomedewii
Salix purpurea - Erguvani söğüt
Salix rizeensis - Rize söğüdü
Salix trabzonica - Trabzon söğüdü
Salix triandra - Badem yapraklı söğüt
Salix wilhelmsiana
Salix viminalis - Sepetçi söğüdü