OBERON
MFC Üyesi
- Üyelik Tarihi
- 20 Kas 2016
- Konular
- 2,670
- Mesajlar
- 2,919
- MFC Puanı
- 1,410
Arseniğe çok benzeyen katı cisim. (Sb simgeli kimyasal element)
ANSİKL.Kim. İlk çağda antimon metalinin tanındığı kuşkuludur; en azından Yunanlılar'ın stimmi ve Romalılar'ın stibium adını verdikleri sülfürüyle karıştırılıyor, altınla kolayca alaşım oluşturmasından dolayı, soy metal özellikleri taşıdığı sanılıyordu. Gerçek özelliklerini ise, ilk kez XV.yy2da Basile Valantin betimledi.
Özellikleri. En yaygın biçimiyle antimon, metallere benzeyen ama kolay kırılan ve toz haline gelebilen gümüş beyazlığında bir katıdır. Yavaş yavaş soğutulduğunda, arseniğin eş yapılı romboedrleri biçiminde kristalleşir. Ayrıca gri antimon ve sarı antimon gibi başka allotropi türleri bilinmektedir.
Kimyasal açıdan, metallerle ametaller arasında yer alan bir metalimsi yada yarımetaldir. Dönemsel sınıflandırma çizelgesinin azot gurubuna bağlıdır ve büyük benzerlikler gösterdiği arsenikten hemen sonra gelir. Klor içinde tutuşur ve oksijende yanarak Sb2O3 oksidini verir. Derişik nitrik ve sülfürik asitlerde çok yavaş çözünür.
Atom numarası : 51
Atom kütlesi : 121,75
Özgül kütle : 6,6 g/cm3
Erime sıcaklığı . : '630 0C
Kaynama sıcaklığı : 1/750 0C
Yükseltgenme dereceleri : -3,+3,+5
Elektron biçimlendirmesi : s2 p3 2-8-18-18
İzotopları : 116-121-122-123-124
Kararlı izotoplar : 121-123
Doğal antimon : 121Sb : %57,25 - 123Sb : %42,75
Antimon doğada oksitler biçiminde bulunur; ama ana cevheri, stibin denilen ve Sb2S3 formülüyle gösterilen bir sülfürdür.
Stibinin işlenmesi. Stibin önce eritilerek zenginleştirilir ve %90�ın üstünde sülfür elde edilir. Ardından, bir dikey fırında kavrularak uçucu Sb2O3 oksidi üretilir ve yoğuşturulur. Daha sonra bu oksit, bir yansımalı fırında indirgenir. Elde edilen antimonda belli sayıda katışkı bulunur; dolayısıyla uygun eriticilerde eritilerek arıtılır.
Oksitli cevherlerin işlenmesi. Cevher, dairesel kesitli su soğutmalı bir dikey fırında kömürle doğrudan doğruya indirgenir ve elde edilen katışkılı antimon arıtılır.
Kullanım alanları. Antimon arı halde kullanılmaz; ama çok sayıda metalle alaşım yaparak onları sertleştirir. Ayrıca kurşun ve kalayla yaptığı alaşım matbaa harflerinin üretiminde kullanılır. Öte yandan çeşitli beyaz metal alaşımlarında yer alır ve çinkoyla birlikte sofra takımları üretiminde kullanılan �ingiliz metali�ni oluşturur. 124 kütle sayılı izotopu, boru hatlarında debi izleyisici olarak yararlanılan radyoaktif bir maddedir.
Uzun süre kusturucu ve müshil olarak yararlanılan antimon, bugün ilaç değerini yitirmiş ve dolayısıyla antimonatların eczacılıkta kullanımından vazgeçilmiştir.
Antimon bileşikleri.
Antimon oksitleri. Bilinen üç oksidi vardır. Antimon Ш oksid doğal halde bulunur; öte yandan antimon yakılırsa bu oksit elde edilir. Alkalilere etkiyerek antimonikleri oluştururken asit rolü oynar, ama kuvvetli asitlere karşı bazik oksit davranışı gösterir. Potasyum hidrojen tartaratta çözünerek, kusturucu olarak kullanılan emetik�i verir. Sb2O4 formülüyle gösterilen antimon ІV oksit doğal halde bulunur ve servantit adını alır; bu bileşik kristalleşmiş bir katıdır ve ısıtılırsa antimon Ш oksit elde edilir.
Antimon V oksit sarı bir tozdur ve antimonun nitrik asitle tepkimeye girmesi sonucunda oluşan ürünlerin suyu giderilerek elde edilir. Bu oksit, tuz olarak antimonatları veren çeşitli asitlere karşılık düşer.
Antimon klorürleri. Triklorür, SbCl3 formülüyle gösterilir ve hidroklorik asidin stibine etkimesi sonucunda elde edilir; suda kısmen bozunarak, beyaz antimonil klorür (SbOCl) çökeleği verir.
Klorun antimonla tepkimeye girmesi sonucunda oluşan pentaklorür (SbCl5) ise, sarı bir sıvıdır. Bu bileşik ısıtılırsa triklorüre dönüşür ve klor gazı açığa çıkar.
Antimon sülfürler. Doğal trisülfür (Sb2S3), stibin adını alır; bu bileşik akkor dereceye dek ısıtıldığında uçuculuk kazanan, kurşini renkte ve kristal biçiminde bir katıdır. Aynı sülfür, hidrojen sülfürün triklorüre etkimesi sonucunda da elde edilebilir; bu tepkimede, amonyakta çözünmeyen, ama alkali sülfürlerde çözünen koyu turuncu bir çökelek biçiminde ortaya çıkar. Trisülfür havada ısıtıldığında yükseltgenerek oksisülfüre dönüşür ve bu madde eskiden koyu turuncu pikment olarak kullanılırdı.
Pentasülfürün (Sb2S3) varlığı kesin değildir. Ancak buna yakın ticari bir ürün kauçuğun kükürtlenmesinde kullanılır; bu maddeyi elde etmek için kükürt ile trisülfür (Sb2S3) sudkostik çözeltisi içinde kaynatılır ve oluşan bileşik hidroklorik asitle çökeltilir. Bu yolla sağlanan ürünün bileşimi değişkendir ve herzaman serbest kükürt içerir.
ANSİKL.Kim. İlk çağda antimon metalinin tanındığı kuşkuludur; en azından Yunanlılar'ın stimmi ve Romalılar'ın stibium adını verdikleri sülfürüyle karıştırılıyor, altınla kolayca alaşım oluşturmasından dolayı, soy metal özellikleri taşıdığı sanılıyordu. Gerçek özelliklerini ise, ilk kez XV.yy2da Basile Valantin betimledi.
Özellikleri. En yaygın biçimiyle antimon, metallere benzeyen ama kolay kırılan ve toz haline gelebilen gümüş beyazlığında bir katıdır. Yavaş yavaş soğutulduğunda, arseniğin eş yapılı romboedrleri biçiminde kristalleşir. Ayrıca gri antimon ve sarı antimon gibi başka allotropi türleri bilinmektedir.
Kimyasal açıdan, metallerle ametaller arasında yer alan bir metalimsi yada yarımetaldir. Dönemsel sınıflandırma çizelgesinin azot gurubuna bağlıdır ve büyük benzerlikler gösterdiği arsenikten hemen sonra gelir. Klor içinde tutuşur ve oksijende yanarak Sb2O3 oksidini verir. Derişik nitrik ve sülfürik asitlerde çok yavaş çözünür.
Atom numarası : 51
Atom kütlesi : 121,75
Özgül kütle : 6,6 g/cm3
Erime sıcaklığı . : '630 0C
Kaynama sıcaklığı : 1/750 0C
Yükseltgenme dereceleri : -3,+3,+5
Elektron biçimlendirmesi : s2 p3 2-8-18-18
İzotopları : 116-121-122-123-124
Kararlı izotoplar : 121-123
Doğal antimon : 121Sb : %57,25 - 123Sb : %42,75
Antimon doğada oksitler biçiminde bulunur; ama ana cevheri, stibin denilen ve Sb2S3 formülüyle gösterilen bir sülfürdür.
Stibinin işlenmesi. Stibin önce eritilerek zenginleştirilir ve %90�ın üstünde sülfür elde edilir. Ardından, bir dikey fırında kavrularak uçucu Sb2O3 oksidi üretilir ve yoğuşturulur. Daha sonra bu oksit, bir yansımalı fırında indirgenir. Elde edilen antimonda belli sayıda katışkı bulunur; dolayısıyla uygun eriticilerde eritilerek arıtılır.
Oksitli cevherlerin işlenmesi. Cevher, dairesel kesitli su soğutmalı bir dikey fırında kömürle doğrudan doğruya indirgenir ve elde edilen katışkılı antimon arıtılır.
Kullanım alanları. Antimon arı halde kullanılmaz; ama çok sayıda metalle alaşım yaparak onları sertleştirir. Ayrıca kurşun ve kalayla yaptığı alaşım matbaa harflerinin üretiminde kullanılır. Öte yandan çeşitli beyaz metal alaşımlarında yer alır ve çinkoyla birlikte sofra takımları üretiminde kullanılan �ingiliz metali�ni oluşturur. 124 kütle sayılı izotopu, boru hatlarında debi izleyisici olarak yararlanılan radyoaktif bir maddedir.
Uzun süre kusturucu ve müshil olarak yararlanılan antimon, bugün ilaç değerini yitirmiş ve dolayısıyla antimonatların eczacılıkta kullanımından vazgeçilmiştir.
Antimon bileşikleri.
Antimon oksitleri. Bilinen üç oksidi vardır. Antimon Ш oksid doğal halde bulunur; öte yandan antimon yakılırsa bu oksit elde edilir. Alkalilere etkiyerek antimonikleri oluştururken asit rolü oynar, ama kuvvetli asitlere karşı bazik oksit davranışı gösterir. Potasyum hidrojen tartaratta çözünerek, kusturucu olarak kullanılan emetik�i verir. Sb2O4 formülüyle gösterilen antimon ІV oksit doğal halde bulunur ve servantit adını alır; bu bileşik kristalleşmiş bir katıdır ve ısıtılırsa antimon Ш oksit elde edilir.
Antimon V oksit sarı bir tozdur ve antimonun nitrik asitle tepkimeye girmesi sonucunda oluşan ürünlerin suyu giderilerek elde edilir. Bu oksit, tuz olarak antimonatları veren çeşitli asitlere karşılık düşer.
Antimon klorürleri. Triklorür, SbCl3 formülüyle gösterilir ve hidroklorik asidin stibine etkimesi sonucunda elde edilir; suda kısmen bozunarak, beyaz antimonil klorür (SbOCl) çökeleği verir.
Klorun antimonla tepkimeye girmesi sonucunda oluşan pentaklorür (SbCl5) ise, sarı bir sıvıdır. Bu bileşik ısıtılırsa triklorüre dönüşür ve klor gazı açığa çıkar.
Antimon sülfürler. Doğal trisülfür (Sb2S3), stibin adını alır; bu bileşik akkor dereceye dek ısıtıldığında uçuculuk kazanan, kurşini renkte ve kristal biçiminde bir katıdır. Aynı sülfür, hidrojen sülfürün triklorüre etkimesi sonucunda da elde edilebilir; bu tepkimede, amonyakta çözünmeyen, ama alkali sülfürlerde çözünen koyu turuncu bir çökelek biçiminde ortaya çıkar. Trisülfür havada ısıtıldığında yükseltgenerek oksisülfüre dönüşür ve bu madde eskiden koyu turuncu pikment olarak kullanılırdı.
Pentasülfürün (Sb2S3) varlığı kesin değildir. Ancak buna yakın ticari bir ürün kauçuğun kükürtlenmesinde kullanılır; bu maddeyi elde etmek için kükürt ile trisülfür (Sb2S3) sudkostik çözeltisi içinde kaynatılır ve oluşan bileşik hidroklorik asitle çökeltilir. Bu yolla sağlanan ürünün bileşimi değişkendir ve herzaman serbest kükürt içerir.