Halepçe Zehirli Gaz Saldırısı | Halepçe Katliamı

Kiana · 10 Tem 2017

Halepçe Zehirli Gaz Saldırısı | Halepçe Katliamı

Halepçe \ Kuzey Irak'ın İran sınırına 15 km., başkent Bağdat'ın 241 km. kuzeydoğusunda bulunan şehir. 57.000 nüfüsün çoğu Kürtlerdir. Kürdistan Bölgesel Yönetiminin bir parçasıdır.
İran - Irak savaşı sırasında 16 Mart 1988 tarihinde Saddam Hüseyin yönetimindeki iktidar tarafından gerçekleştirilen ve 3 saat süren Zehirli gaz bombardımanı sonrası çoğu çocuk ve kadın olan 6.357 kişi zehirlenerek ya da yanarak öldü, 14.765 kişi ağır derecede yaralandı.
WHOnun raporuna göre bu kimyasal saldırı, günümüze kadar 43.753 kişinin ölümüne, 61.200 kişinin de sakat kalmasına sebep oldu.Dünyanın en büyük insanlık trajedilerinden biridir.Her yıl dünyanın birçok yerinde ve Türkiyede Demokratik kurum ve kuruluşlar Halepçe katliamıyla ilgili büyük anmalar ve kınamalar gerçekleştirilir.

Halepçe'ye zehirli gaz saldırısı

Halepçe'ye zehirli gaz saldırısı, Halepçe Katliamı olarak da bilinir. İran-Irak Savaşı esnasında, Saddam Hüseyin'in, 1986-1988'de Irak'ın kuzeyinde Kürtlere karşı düzenlettiği El-Enfal Harekâtı adlı isyanı bastırma operasyonunun bir parçasıdır.

Kimyasal saldırı öncesindeki gelişmeler

Saddam Hüseyin'in 23 Şubat - 16 Eylül 1988 tarihleri arasında El-Enfal Harekâtını şiddetlendirdiği dönemde Mart ayının ortasında İran ordusu Zafer-7 Harekâtı adlı genel taarruzu başlattı. Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği'ne bağlı Peşmergeler de İran Ordusu ile işbirliği yaparak Halepçe kasabasına girdi ve isyan başlattı.

Kimyasal saldırı

Saddam Hüseyin İran ordusunun ilerleyişini durdurmak için Irak Ordusunun Kuzey Cephesi Komutanı olan Korgeneral Alî Hasan al-Majîd al-Tikritî'ye (batı medyası tarafından 'Kimyasal Ali' lakabı ile bilinir) zehirli gaz bombaları kullanmayı emretti.
16 Mart 1988'de zehirli gaz bombalarını taşıyan sekiz MiG-23 uçağı tarafından Halepçe kasabasına bombardıman düzenlendi. Halepçe sakinleri , İran askerleri ve Peşmergelerle birlikte 5.000'den fazla insanın öldüğü, 7.000'den fazla insanın da yaralandığı tahmin ediliyor. Ancak Irak Savaşı'ndan sonra bölgeye giren yabancılar tarafından bu rakamın daha da büyük olduğu tespit edildi.

SonuçLarı

19 Ağustos 1988'de Irak ve İran, ateşkes anlaşmasını imzaladılar. Irak ordusu ateşkesten 5 gün sonra Halepçe'yi geri aldı ve bu işgal esnasında 200 sakinin öldürüldüğü söylenmektedir.

Süleymaniye Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Fuat Baban, 7 Aralık 2002 tarihli 'The Sydney Morning Herald' gazetesinde yayımlanan 'Experiment in Evil' başlıklı makalesinde, Halepçe'de özürlü doğum oranının Hiroşima ve Nagasaki'nin 4-5 katı olduğunu iddia etti. Amerika ise bu iddiayı suistimal ederek Zayıflatılmış Uranyum mermilerini kullanmasını meşrulaştırmaya çalıştı.

Saddam Hüseyin, Halepçe katliamı'nda Kürtlere karşı soykırım yaptığı suçlamasıyla da yargılanırken, başka bir katliam suçundanDuceyil Davasında, insanlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm edildi ve asılarak id***** karar verildi. (5 Kasım 2006)

Pelletier iddiası

2004'te CIA'nın eski Ortadoğu'dan sorumlu yüksek araştırmacısı ve 1988-2000 arasında Amerika Kara Harp Okulu öğretim üyesi görevinde bulunmuş olan Prof. Stephen Pelletier tarafından hazırlanan ve söz konusu zehirli silahların İran'a ait olduğunu gösteren rapor açıklandı.

Japon heyetinin ziyareti

Mart 2007'de Halepçe'yi ziyaret eden bir Japon heyeti Hiroşima'ya yapılan atom bombası saldırısı'ndan hasar gören Aogiri (İmparatoriçe Pavlonyası) fidesi hediye etti.

Irak Yüksek Ceza Mahkemesi'nin kararı

1 Mart 2010'da Irak Yüksek Ceza Mahkemesi Halepçe Katliamı soykırım olarak tanıdı.Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından memnuniyetle karşılandı.

Halepçe Katliamı'nın Sembol Fotoğrafını Çeken Ramazan Öztürk, Kimyasal Ali Davasına Tanık Olarak Çağrıldı

İran-ırak Savaşı Sırasında Irak Uçaklarının Halepçe'ye Düzenlediği ve 6 Bine Yakın İnsanın Yaşamını Yitirdiği Kimyasal Saldırıyı Çektiği Fotoğraflarla Dünyaya Duyuran Türk Gazeteci Ramazan Öztürk, Devam Etemket Olan Kimyasal Ali Davasına Tanık Olarak Çağrıldı.

Profesyonel olmak yetmez, Krefesyonel olmak gerek!

İran-Irak savaşı sırasında Irak uçaklarının Halepçe'ye düzenlediği ve 6 bine yakın insanın yaşamını yitirdiği kimyasal saldırıyı çektiği fotoğraflarla dünyaya duyuran Türk gazeteci Ramazan Öztürk, devam etemket olan Kimyasal Ali davasına tanık olarak çağrıldı. Katliamın yıldönümü olan 16 Mart'ta Irak'a gidecek olan Öztürk, mahkeme öncesi Halepçe'ye giderek soykırım müzesinin açılışına katılacak. Sembol fotoğrafları çektiği makineyi müzeye hediye edeceğini belirten Öztürk, bugüne kadar hiç bir yerde yayınlanmayan fotoğrafları mahkemeye sunarak yaşadıklarını ve gördüklerini anlatacağını söyledi.
1988 yılında Halepçe Katliamının sembol fotoğraflarını çeken Ramazan Öztürk, Irak'ta halen devam eden Kimyasal Ali davasında tanık olarak çağrıldı. Saddam Hüseyin'in kimyasal katliamını "Sessiz tanık" adını verdiği ve aradan geçen 21 yılda birçok ödül kazandığı fotoğrafıyla tüm dünyaya duyuran Öztürk, yaklaşık 60 fotoğrafla Irak'a gidecek. Saddam Hüseyin'in kuzeni "Kimyasal Ali" lakaplı Ali Hasan El Mecid'in yargılandığı mahkemede yaşadıklarını anlatacak olan Öztürk, dava öncesi o günleri ve duygularını Cihan Haber Ajansı ile paylaştı.
Katliamın gerçekleştirildiği 1988'in16 Mart günü ajanslardan gazeteye bir haber düştüğünü belirten Öztürk, "Savaş muhabiriydim. Tüm şiddetiyle süren İran-Irak savaşını izliyordum. 'Irak uçakları Halepçe bölgesine kimyasal bomba bıraktı, çok sayıda ölü var' diye bir haber okudum. Ben haberi alır almaz bölgeye gitmeye karar verdim. Gazete yönetimine anlattım. Bildiğim bir bölgeydi. Onlar da 'Git' dediler. Hemen İran'a hareket ettim. Benim gibi dünyanın çeşitli yerlerinden gelen gazeteciler vardı. Askeri uçakla bizi Hürremşehr'e götürdüler. İki helikopter ile bölgeye gittik. " dedi.

6 Bin Cesedin Kokusu Şehri Sarmıştı

Halepçe'ye geldiklerinde helikopterlerin gazetecileri şehrin dışında açık bir alana bıraktıklarını kaydeden Ramazan Öztürk, askerlerin kendilerine "Akşam üstü şu saatte geleceğiz ve sizi alacağız. Gelmeyen olursa burada kalırsınız" dediğini ve ardından gaz maskesi ve panzehir dağıttığını söyledi.

İndikleri yerde hayvan cesetleri gördüğünü anlatan Öztürk şöyle konuştu: "Hayvanların çoğu ölmüştü. 'Eğer gaz şehrin dışını bu kadar etkilemişse şehir ne durumdadır?' diye düşündüm. Korkuyordum. Şehrin içine ilk girdiğim itibariyle sokakların sağında solunda cesetlerle karşılaştım. Çok sayıda ceset vardı. Bu cesetler daha çok kadınlara, yaşlı insanlara, bebeklere, çocuklara aitti. Görüntüleri çok feciydi. Kiminin derisi kabarmıştı, sıcak su dökülmüş gibi. Kimi yanmış kimi morarmış. Sofra başında yemek yiyen anne, baba, çocuklar ölmüş. Birbirlerine sarılmış halde can vermişler. Kapı eşiğinde anne ve çocuklar. Katliamın üçüncü günüydü. Cesetler kokuyordu. Dayanılmaz bir koku vardı. 6 bin insanın kokusunu düşünün.

Bir Baba ve Kucağında Bebeği

Gördüğü manzara karşısında bir yandan ağladığını ve bir yandan da mesleki olarak, "Ben bu katliamı nasıl anlatacağım, kaç fotoğrafla katliamı anlatabilirim?" diye düşündüğünü belirten Öztürk, "Öyle çarpıcı fotoğraflar almalıyım ki bu katliamı anlatayım. Saniyelerle yarışıyorduk. Irak uçakları tepemizde uçuyordu. Her an bombalar başımıza düşebilirdi. İran askerleri çok seri hareket etmemizi istiyordu. Derken bu sembol olan 'sessiz tanık' fotoğrafı, Ömer Havar. O görüntüye rastladım. Bir evin dış kapısındaki merdiven basamaklarına kapanmış bir baba ve kucağında bir bebek. Çok etkilendim. 'İşte aradığım bu' dedim. Farklı açılardan sürekli deklanşöre bastım. İran askerleri ikaz etti, 'Gidelim' diye. Onlar ayrılmışlar, sonra benim olmadığımı farketmişler. İki asker yanıma geldi 'Hadi gidelim' diye. Ben hala çekiyorum. Sonra kollarıma girmişler, beni sürükleyerek uzaklaştırdılar." şeklinde konuştu.

Öztürk, Ömer Havar'ın hikayesini 21 yıl aradan sonra geçtiğimiz günlerde bölgeye gittiğinde öğrendiğini ifade ederek, şöyle anlattı: "21 yıl sonra geçtiğimiz günlerde Halepçe'ye gittim. 10 gün kaldım. Raha önce de defalarca gitmiş, Halepçe'nin etrafında dolaşmıştım. Fakat bir türlü burayı tekrar gidip görmeye yüreğim elvermemişti. Buna hazırlıklı değildim . Kısmet bu zamanda gitmekmiş. Gittiğimde eski günlere döndüm. Sokakları tek tek dolaşım. Ömer Havar'ın, baba ile oğlunun düştüğü evin önüne gittim. Öğrendim ki katliamdan sonra orada ne kapı ne basamak kalmış. Irak askeri bir kaç hafta sonra Halepçe'ye giriyorlar ve kapı ile merdiveni yıkıyorlar. Dünya basınında fotoğraflar çıkınca buraları yıktıklarını sanıyorum. Orada Ömer Havar'ın gerçek hikayesini öğrendim. 7 kız çocuğu varmış, hep bir erkek çocuğu olmasını istemiş. Karısı ikiz erkek doğurmuş. Savaşın tüm sıkıntılarına rağmen Ömer Havar çok mutlu bir aile babası. 16 Mart öğlen saatlerinde halk yemek yerken bombardıman başlayınca Ömer Havar güdüsel olarak hemen kalkıp ikiz çocuklarından birini alıyor ve dışarı çıkıp aşağı doğru koşuyor. Amacı şehrin dışına çıkıp çocuğunu kurtarmak. Anne de diğer çocuğu ve kızlarını da yanına alarak dışarıda kayınpederinin kamyonetine binip kaçmak istiyorlar. Ömer Havar aşağıdaki sokağı dönüp 47 numaradaki evin önünde, bombanın etkisiyle yere düşüyor. O halde bile oğlunu korumak için merdivene kapanıyor ve ikisi de can veriyor.

Gittiğimde fotoğrafımın büstünü yapan heykeltraş ile konuştum. Sordum, 'Neden Ömer Havar fotoğrafı?' Bu da bir sanatçı duyarlılığı. Ömer Havar ölürken bile çocuğuna ağırlığını vermemek için kolundan destek almış. Son nefesini verirken bile o koruma duygusuyla, babalık duygusuyla hareket etmiş. Bu beni çok etkiledi, ben de yeni farkediyorum, o dirseğe fazla dikkat etmemişitim. Ömer Havar ve oğlunun sağlığındaki fotoğraflarını ilk kez gördüm." Halepçe davasının Irak'ın başkenti Bağdat'ta devam ettiğini hatırlatan Ramazan Öztürk, "Kimyasal Ali" lakaplı Ali Hasan El Mecid'in halen tutuklu bulunduğunu ve diğer suçlarından ötürü hakkında 2 kez idam kararı verildiğini söyledi.

Irak mahkemesinin, Halepçe katliamını dünya kamuoyuna en güçlü bir şekilde anlatan fotoğrafı çeken gazeteci olarak kendisini tanık olarak çağırdığını aktaran Öztürk, süreci ise şöyle anlattı: "Şubat başında tebligatı gönderdiler. Kabul ettim. Önce Kuzey Irak'a Halepçe'ye gideceğim. Bu fotoğrafı çektiğim makineye soykırım müzesine bağışlamamı istediler. Bunun için bir tören düzenlenecek. O törene katılacağım. Ayın 17'sinde Bağdat'ta olacağım ve mahkemede tanıklık edeceğim. Mahkemeye belge olarak da çektiğimi fotoğrafları sunacağım. O fotolardan bir tanesi sessiz tanık fotoğrafı. Bir kısmı da şu ana kadar hiç yayınlanmamış yaklaşık 60 fotoğraf. Kimyasal Ali hakkında başka suçlardan idam kararı var. Bu davadan da idam kararı çıkacağını sanıyorum. Bir gazeteci olarak gördüklerimi yaşadıklarımı orada anlatacağım.
"Tanıklık etmekle ilgili bir korkunuz var mı?" şeklindeki soruya ise Öztürk şöyle cevap verdi: "Şimdi herkes korkar. Ona bakarsanız bu fotoğraflar yayınlandıktan sonra da ben hedefteydim. O dönemde beni Irak'ın Ankara büyükelçilik yetkilileri aradı ve Irak'a davet etti. Maksat beni oraya çekmek ve beni orada halletmekti. Bir sonraki gün dediler ki 'Büyükelçimiz sizinle görüşmek istiyor.' Büyükelçi telefonda aynı daveti tekrar etti. Kabul etmeyince 'Bari bu kimyasalları yazmayın' dedi. Yine kabul etmedim. 'Sana Irak devletinin açık çekini vereyim, rakamı sen yaz' dedi. 'Irak devletinin yarısını da verseniz kabul etmem' dedim. Bu aynı zamanda bir tuzaktı. Telefonlar dinlendiğini biliyorsunuz. Olaki ben kabul etsem beni deşifre edecek ve beni dünyaya rezil edecekler. Bir süre sonra MİT'ten iki arkadaş geldi ve 'Irak ajanları seni takip ediyor' dediler. Ben de o zaman 'Beni koruyun' dedim. Korkuya gelirseniz, korku her zaman vardı. Ben şimdi korkuyorum diye bencilce davranıp, binlerce insanın öldüğü tarihi bir olayda ben korkuyorum diye gitmemeyi düşünemiyorum. Ben gideceğim ve anlatacağım, bencillik edemem."

Halepçe Zehirli Gaz Saldırısı | Halepçe Katliamı

Kiana