Med Cezir (Gelgit) Nedir?

Med cezir kelimesi anlamı çok merak edilen kelimelerden. Kelimenin bu kadar popüler olması ve merak uyandırmasını sağlayansa Ceza'nın "Med Cezir" adlı şarkısıdır. Med cezir kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir. Arapça'da Med "Yükselme, kabarma, uzama" gibi anlamlara gelirken Cezir ise "Alçalma" anlamına gelmektedirmed cezir
Med Cezir bu kelimelerin biraraya gelmesinden oluşmuştur ve "Gelgit" anlamına gelmektedir. Gelgit ise bir coğrafya terimidir. Coğrafyada; Güneş veya Ay’ın yer çekimi etkisiyle okyanuslarda görülen suların alçalması ve yükselmesi olayına gelgit yada med cezir denilmektedir. Gelgit olayı Ayın yer çevresindeki hareketiyle ilişkilidir. Bu hareket Ayın evreleri olarak bilinir.
Ayın evreleri gelgit düzeyini etkiler. Ay, güneş ve yer bir hizada oldukları zaman (kavuşum anı) gelgit düzeyindeki değişim en çoktur. Kavuşum anındaki gelgit düzeyi yüksek gelgit (spring tide) olarak bilinir. Yüksek gelgit durumunda hem kabarma, hem de alçalma en fazladır. Spring düzeyi yeni ay ve dolunay dan 1.5 gün sonra görülür. Hemen hemen her 15 günde bir yenilenir. Karşıma anı, güneş ve ayın dik açı oluşturacak durumda bulunmalarıdır.
Karşıma anındaki gelgit düzeyi alçak gelgit (neap tide) olarak bilinir. Neap durumunda kabarma ve çekilme en azdır. Gelgit neap durumunda iken ay ilk dördün ya da son dördün evresindedir. Dördünler yeniay ve dolunaydan yaklaşık 7,5 gün sonra görülür.
Dördünleri izleyen 1,5 gün içinde de alçak gelgit olur. Alçak gelgit her 15 günde bir yenilenir. Ayın her gün 50 dakika geç doğuşu gelgit olayında 50 dakikalık günlük ötelenmeye sebep olur. Gelgit olayı Atlas Okyanusu’nun sığ kıyılarında sıklıkla gözlenir. Çekim sırasında kumsalı kaplayan su bir süre burada kalarak daha sonra açıklara doğru çekilir.
Gelim nedir?
Güneş veya Ay, denizin veya okyanusun üzerine geldiğinde suyu kendine doğru çeker. Böylelikçe su yükselir ve buna gelim denir.
Gidim nedir?
Güneş ve Ay deniz ve okyanusun etki alanı dışında çıktığında su alçalır buna da gidim denir.
Med cezir (Gelgit) türleri nelerdir?
1- Günlük gelgit (diurnal tide)
2- Yarı-günlük gelgit (semi-diurnal tide)
3- Karışık gelgit (mixed tide)
Med cezir (Gelgit) etkisi sonucunda neler olmaktadır?
1- Kıyı kirlenmesi önlenir.
2- Akarsu ağızlarında delta oluşumu engellenir.
3- Haliçler oluşur. Deniz yükseldiği zaman akarsuların ağız kısımlarına sokulur ve haliç şekli meydana gelir. Bu çeşit kıyılara estuar (haliç tipi) kıyılar denir.
4- Akarsu vadilerinin ağızlarının tıkanması önlenir.
5- Watt kıyıları oluşur. Deniz, belli aralıklarla alçalıp yükselince kıyı çizgisi değişir. Deniz alçalınca ortaya çıkan, deniz yükselince ortadan kalkan bu kıyılara watt kıyıları denir.
Med cezir (Gelgit) olayından nasıl faydanılmaktadır?
Med cezir (Gelgit) olayından enerji elde edilebileceği fikri çok dahiyane bir fikirdi. Sonraları bu fikir uygulamaya kondu Med cezir (Gelgit) hareketleri elektrik enerjisine dönüştürülmeye başlandı.
Gelgit hareketlerinin enerjiye dönüştürülme fikri 11. yüzyıla kadar dayanıyor. O zamanlar, değirmenciler tahıl öğütürken gelgit hareketlerinden faydalanıyordu. Şimdi ise, gelgit hareketlerinden doğan enerji, gelişmiş makineler vasıtasıyla elektrik enerjisine dönüştürülüyor.
Med-cezir enerjisinin %8–25 i faydalı hale dönüştürülebilir. Med-cezir enerjisinden yararlanmak için sahillerin okyanusa açık olması gerekmektedir. Bu nedenle, med-cezir enerjisi Türkiye açısından uygun olmayacaktır.
Körfezler, gelgit enerjisi üretmek için en ideal bölgeleri teşkil ediyor. Mühendisler gelgitlerden enerji elde etmek için bir halice veya körfeze boydan boya baraj veya barikat kurarak gelgitleri sıkıştırıyorlar. Gelgit barajın diğer tarafında yeterli su seviye farkını ürettiğinde geçitler açılıyor, su türbinlere doğru akıyor ve türbinler elektrik jeneratörleri vasıtasıyla elektrik üretiyorlar.
Bir diğer gelgit teknolojisi olarak da gelgit çitleri tasarlanıyor. Gelgit çitleri, dev turnikeleri andırıyor. Bu turnikeler gelgitler olduğunda dönerek enerji üretecekler. Henüz dünyanın hiçbir yerinde gelişmiş gelgit çitleri yok, ancak Filipinlerde bu teknoloji için planlar yapılıyor.
Hesaplamalara göre yeryüzündeki okyanuslardaki gelgit hareketleri her gün devamlı olarak 3 bin milyar kilo watt enerjienerjinin yüzde 2’sinin ( toplam 60 milyar watt ) elektrik enerjisine dönüştürülebileceği sanılıyor.
Med cezir (Gelgit) ve akıntı enerjisi nedir?
Med cezir (Gelgit) veya okyanus akıntısı nedeniyle yer değiştiren su kütlelerinin sahip olduğu kinetik veya potansiyel enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesidir diye tanımlanabilmektedir.
Med cezir (Gelgit) enerjisiniden hangi ülkeler yararlanmaktadırlar?
ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya ülkeler Med cezir (Gelgit) enerjisinden yararlanmaktadırlar.
Med cezir (Gelgit) enerjisinden, Rusya ve Fransa gibi ülkelerde, 400 kilo watt’tan 240 milyon watt’a varan kapasitelerde yararlanılıyor.
Dünyadaki en büyük Med cezir (Gelgit) barajı hangi ülkede bulunmaktadır?
Dünyadaki en büyük gelgit barajına Fransa sahiptir: Rance Nehri halicinde bulunan gelgit barajı 1966'da inşa edildi. Bu baraj, 750 metre uzunluğundadır ve 240 MW güç üretir.
Med cezir (Gelgit) örneği
Aşağıda Fundy Körfezi'nde iki ayrı resmi göreceksiniz. İlkinde med cezir (gelgit) olayından ötürü suların yükseldiğini, ikinci resimdeyse Fundy Körfezi'nin sular çekildikten sonraki halini göreceksiniz.
Fundy Körfezi'nde Med cezir (Gelgit) olayında suların yükseldiği zaman
Fundy Körfezi'nde Med cezir (Gelgit) olayında suların çekildiği zaman
Sözlükte med cezir ne anlama gelmektedir?
1- Gelgit
2- Ay çekimi etkisiyle denizin alçalıp yükselmesine verilen isim.