OBERON
MFC Üyesi
- Üyelik Tarihi
- 20 Kas 2016
- Konular
- 2,670
- Mesajlar
- 2,919
- MFC Puanı
- 1,410
Simetri ya da bakışım doğanın ve içinde bulunan insanın en temel özeliklerindendir. Simetri, bir noktaya, bir orta düzleme göre iki ya da daha çok öğenin konum bakımından denkliğidir. Canlıların gerek bütününde, gerekse organlarında değişik şekillerde simetri örnekleri görülür. Hareketli canlılarda görülen tek simetri tipi, dikey duran ve vücudu ikiye ayıran ok düzlemidir: sağ ve sol. Bu iki yanlı simetridir ve organlar çifttir: iki göz,- iki kulak, iki kol, iki bacak ve iki böbrek. Bu tipte bir simetri en az çaba ile yerçekimini yenmeye karşı (denge ve hareket) mekanizmadır.
Simetrik beden yapısı veya diğer ifadeler ile “bedensel iki yanlılık/bilateralite” bizim biz insanların ve dışımızdaki canlılarda göze çarpan en belirgin özelliklerdendir. Solucanlardan insanlara kadar görülür. Canlıların yaşamlarının erken gelişim dönemlerinde belirgin olmayan sol-sağ dengesi, gelişim arttıkça daha belirgin hale gelir.
Bedensel iki yanlı simetirisi olan hayvanlar, ilk olarak, fosillerden el edilen kanıtlarda 555 milyon yıl önce ortaya çıkmış görünmektedir. Bu dönem kambriyen biyolojik büyük patlamasına rastlar. Fosil kanıtlarına karşılık, genetik analizler iki yanlı simetrik durumun 573-656 milyon yıl öncesini gösterir. Genetik analizlere yakın bir metot kullanan “moleküler saatler” ile yapılan düzenli aralıklarla evrimsel değişimlerin olduğuna dayanan yöntem) çalışmalarla, memelilerde iki yanlılığın, ilkel canlılardan değiştiğini ve 1.2 milyon yıl önce ortaya çıktığını öne sürer.[1]
Omurgalıların ve insanların sinir sisteminde de göze batan belirgin özeliklerden biri beyinde dış dünyanın çapraz temsiliyetidir. Bir beden yarımızdan beyine ulaşan uyaranlar, beynin karşı yarı küresine ulaşırlar. Hareketlerimizin kontrolü de çaprazdır. Yani sağ beyin yarı küresi sol beden yarısını, sol beyin yarı küresi sağ beden yarısının hareketini sağlar. Bu çapraz bağlatılar görme sinirimizde de bulunur.
Çapraz bu bağlantılar ilk keşfedildiğinde bir bulmaca olarak sunuldu ve değişik açıklamaları yapılmaya çalışıldı. Basit mekanik açıklamalardan dinsel argümanlar arasında geniş bir yelpazede açıklamalar oldu. Bunları kısaca gözden geçirelim:
1.En basit seviyede öne sürülen düşünce çapraz bağlantıların bir dokuma gibi etki ederek beyini mekanik olarak daha sağlam ve stabil yaptığı şeklindedir.
2.Diğer bir açıklama; çapraz bağlantıların ilkel beyinden (küresel simetri) birçok hayvanda olan iki yanlı simetrik beyine geçişin bir sonucu olduğudur. Bu geçiş esnasında, orta bir plan (aks) tespitlendi ve başlangıçta rastlantısal olarak, beyin yarı küreleri arası (kommusural) ve çapraz bağlantılı yapılar oluştu.
3.Muhtemel ve en iyi bilinen açıklama Ramon Cajal tarafından yapılmıştır (1898). Daha çok tartışmalarını görme sinirinin çaprazlaşmaları üzerine oturtmuştur. Mercekli gözlerde, optiğin zorunlu öğesi olarak görüntünün ters dönmüş halini düzeltmek için çapraz bağlantıların geliştiğini öne sürer. Fikrine göre, sağ ve sol görme alanı yarıları, görsel ters dönme ile sağ ve sol retinaya düşer. Bu düşme optiğin kurallarının sonucudur ve görüntü terstir. Eğer iki yarı görüntü çaprazlaşmayan liflerle beyine taşınacak olursa görüntü kesilmesi ortaya çıkacaktı. Çaprazlaşma bu durumu düzeltir. Ama eğer çapraz bağlantıların amacı görüntüyü doğrultmak ve devamlılık ise başka şekillerde de olabilirdi. Örneğin beynin önünde değil de arkasından çaprazlaşma olabilirdi.
[1] The early evoluation of animals. Scientific American 2005, August, s: 30-35
Simetrik beden yapısı veya diğer ifadeler ile “bedensel iki yanlılık/bilateralite” bizim biz insanların ve dışımızdaki canlılarda göze çarpan en belirgin özelliklerdendir. Solucanlardan insanlara kadar görülür. Canlıların yaşamlarının erken gelişim dönemlerinde belirgin olmayan sol-sağ dengesi, gelişim arttıkça daha belirgin hale gelir.
Bedensel iki yanlı simetirisi olan hayvanlar, ilk olarak, fosillerden el edilen kanıtlarda 555 milyon yıl önce ortaya çıkmış görünmektedir. Bu dönem kambriyen biyolojik büyük patlamasına rastlar. Fosil kanıtlarına karşılık, genetik analizler iki yanlı simetrik durumun 573-656 milyon yıl öncesini gösterir. Genetik analizlere yakın bir metot kullanan “moleküler saatler” ile yapılan düzenli aralıklarla evrimsel değişimlerin olduğuna dayanan yöntem) çalışmalarla, memelilerde iki yanlılığın, ilkel canlılardan değiştiğini ve 1.2 milyon yıl önce ortaya çıktığını öne sürer.[1]
Omurgalıların ve insanların sinir sisteminde de göze batan belirgin özeliklerden biri beyinde dış dünyanın çapraz temsiliyetidir. Bir beden yarımızdan beyine ulaşan uyaranlar, beynin karşı yarı küresine ulaşırlar. Hareketlerimizin kontrolü de çaprazdır. Yani sağ beyin yarı küresi sol beden yarısını, sol beyin yarı küresi sağ beden yarısının hareketini sağlar. Bu çapraz bağlatılar görme sinirimizde de bulunur.
Çapraz bu bağlantılar ilk keşfedildiğinde bir bulmaca olarak sunuldu ve değişik açıklamaları yapılmaya çalışıldı. Basit mekanik açıklamalardan dinsel argümanlar arasında geniş bir yelpazede açıklamalar oldu. Bunları kısaca gözden geçirelim:
1.En basit seviyede öne sürülen düşünce çapraz bağlantıların bir dokuma gibi etki ederek beyini mekanik olarak daha sağlam ve stabil yaptığı şeklindedir.
2.Diğer bir açıklama; çapraz bağlantıların ilkel beyinden (küresel simetri) birçok hayvanda olan iki yanlı simetrik beyine geçişin bir sonucu olduğudur. Bu geçiş esnasında, orta bir plan (aks) tespitlendi ve başlangıçta rastlantısal olarak, beyin yarı küreleri arası (kommusural) ve çapraz bağlantılı yapılar oluştu.
3.Muhtemel ve en iyi bilinen açıklama Ramon Cajal tarafından yapılmıştır (1898). Daha çok tartışmalarını görme sinirinin çaprazlaşmaları üzerine oturtmuştur. Mercekli gözlerde, optiğin zorunlu öğesi olarak görüntünün ters dönmüş halini düzeltmek için çapraz bağlantıların geliştiğini öne sürer. Fikrine göre, sağ ve sol görme alanı yarıları, görsel ters dönme ile sağ ve sol retinaya düşer. Bu düşme optiğin kurallarının sonucudur ve görüntü terstir. Eğer iki yarı görüntü çaprazlaşmayan liflerle beyine taşınacak olursa görüntü kesilmesi ortaya çıkacaktı. Çaprazlaşma bu durumu düzeltir. Ama eğer çapraz bağlantıların amacı görüntüyü doğrultmak ve devamlılık ise başka şekillerde de olabilirdi. Örneğin beynin önünde değil de arkasından çaprazlaşma olabilirdi.
[1] The early evoluation of animals. Scientific American 2005, August, s: 30-35