Neptün'ün Asi Uydusu Triton

NEPTÜN’ÜN ASİ UYDUSU TRİTON

Bildiğiniz üzere Güneş Sistemi içerisinde bulunan, Venüs ve Merkür hariç bütün gezegenlerin bir ya da birden fazla uydusu bulunmaktadır. Venüs’ün ve Merkür’ün neden uydusu olmadığını öğrenmek istiyorsanız şuradaki yazımıza göz atabilirsiniz. Dediğimiz gibi; Satürn’ün uydusu Titan, Jüpiter’in uydusu Europa, Dünya’nın uydusu Ay, hatta Plüton’un kendisine göre büyük ölçekte kütlesi olan uydusu Charon… Hemen hepsinde en az bir tane düzenli veya düzensiz uydu bulunmakta. Bu söylediğimiz uydular ve sistem içerisindeki her uydu, etrafında dönmüş olduğu gezegenin kendi etrafındaki dönüş yönüne doğru bir yörünge izler. Ancak Neptün’ün uydusu olan Triton adındaki uydumuz, Neptün’ün kendi etrafında döndüğü yönün tam tersine bir yörünge izlemektedir. Oldukça cesur ve asi olan bu uydumuzun neden böyle bir yol izlediğini ve kendisini tanımaya başlayalım.


Asi uydumuzun izlemiş olduğu ters yörüngenin şematik hali

Triton, 10 Ekim 1846 tarihinde İngiliz gökbilimci William Lassell tarafından keşfedilmiştir. Keşfedilmesinden 36 yıl sonra yani 1880 yılında ise Camille Flammarion’un önerisi ile Triton ismi verilmiştir. Üstte de belirttiğimiz gibi diğer uydulardan farklı bir yörünge izleyen Triton, bu özelliği ile kendini ayrıcalıklı bir hale sokmaktadır. Satürn ile Jüpiter’in ve Uranüs’ün bazı uyduları da ters yönde yörünge izleseler de bu uyduların kütleleri Triton’a kıyasla oldukça küçük ve düzensizdir. Örnek verecek olursak Satürn’ün düzensiz uydusu Phoebe, aynı Triton gibi ters bir yörünge izler fakat Phoebe, bahsi geçen uydumuzun kütlesinin sadece %0,03’lük kısmını oluşturabilecek bir ağırlığa sahiptir. Yani kütlesi ve çapı küçük olan bazı düzensiz uydularda ters yörünge izlenmesi normal karşılanırken, Triton gibi kütlesi büyük bir uydunun ters yörünge izlemesi biraz anormal gözükmektedir.


Asi uydumuzun Ay ve Dünya ile büyüklük kıyaslaması

Triton’un yapmış olduğu yörünge izleniminin olasılık olarak en büyük nedeni ise Triton’un bir zamanlar Kuiper Kuşağı üyesi olması ve Neptün’ün güçlü kütle-çekim kuvvetinden dolayı Triton’un kuşaktan çıkıp Neptün’ün uydusu olmasıdır. Olayların oluşması esnasında Triton’un Neptün’e göre ters bir yörünge izlediği düşünülmektedir.

Triton’un izlemiş olduğu yörüngeden dolayı dönüş hızında geçen her saniye yavaşlama meydana gelmektedir. En sonunda dönüş hızı gittikçe yavaşlayan Triton, bu yavaşlayışın etkisi ve Neptün’ün kütle-çekiminden kaynaklı olarak bu kadar etkiye dayanamayarak bilim insanlarınca uydunun parçalanacağı düşünülmektedir.



Kaynak