shan isyanı

An Lu-shan, Çin tarihinin pek sevilmeyen ama zekâsı ve savaşçılığıyla kendisine hayranlık duyulan Türk-Soğd melezi bir komutanıdır. Savaşçılığını Türk annesinin genlerinden, kurnazlığını ise Soğd babasından alan bu Çin komutanı, 755 yılında uzun yıllar boyunca ince zekâsıyla nakış gibi sabırla ve özenle işleyip hazırladığı bir planı, 200.000 kişilik devasa ordusuyla uygulamaya geçmiş ve sonunda Çin’i ele geçirerek bugünkü Pekin civarında Büyük Yen Devleti’ni kurmuştur. Sadece sekiz yıl yaşayan bu devlet döneminde Çin, başkentlerini ve neredeyse kuzeydoğudaki bütün topraklarını kaybetmiştir. Bu durum Çin’in sadece toprak kaybına uğramasına değil, o güne kadar uygulanan tüm yönetim ve idari şekillerinin artık yetersiz olduğunu anlamasına sebep olmuştur. Bu isyan olağanüstü bir yükselişle zirveye çıkmış olan T’ang Hanedanlığı’nın artık rehavetten uyanmasının bile çok geç olduğunu fark etmesine sebep olmuştur. İsyandan önce 56 milyon olan Çin nüfusu 8 yıl sonra 17 milyona kadar düşmüştür. Özetle 137 yıl süren yükseliş dönemi bu isyanla kesilmiş ve isyan bittiğinde ise T’ang Hanedanlığı bir buçuk asır sürecek olan yavaş ama kesin bir yıkılış dönemine girmiştir.