Zeugma, M.Ö. 300 civarında Büyük İskender'in generallerinden Selevkos Nikador tarafından kurulmuş bir antik şehirdir.
Bugün, Gaziantep ilinin Nizip ilçesi Belkıs köyü eteklerindedir. İlk olarak kurucusu adına Fıratlı Selevkos anlamına gelen "Selevkaya Euphrates" olarak anılan şehir Roma İmparatorluğu tarafından ele geçtikten sonra köprü anlamına gelen "Zeugma" ismiyle anılmaya başlandı. Antioch (Antakya) Çin arasında Fırat yoluyla oluşan geçitte liman olarak büyük bir ticari değer kazandı.
Yapılan kazı çalışmalarında A, B ve C olarak üç bölümde incelenen şehrin villaları ve çarşılarının bulunduğu A ve B bölümleri bugün Birecik Hidroelektrik Baraj gölü altında bulunmaktadır. Henüz kazı yapılmamış C bölümünde ileride bir açık hava müzesi oluşturulması planlanmaktadır. Antik şehir, Roma döneminden kalan mozaikleri ile dünyaca ünlüdür.
Zeugma kazılarından çıkarılan mozaikler Gaziantep Müzesi'nde sergilenmektedir.
TOBB Merkez Bina'da bulunan Zeugma Tablosu (2006)
Belkıs/Zeugma Antik Kenti, Gaziantep ili, Nizip İlçesi, Belkıs Köyü sınırları içerisinde Fırat Nehri'nin kıyısında yer alır. Yaklaşık 20 bin dönümlük bir arazi üzerine kurulmuş olan Belkıs/Zeugma Antik Kenti; Fırat'ın geçilebilir en sığ yerinde olması, askeri ve ticari bakımdan çok stratejik bir bölge olması nedeniyle tarihin her döneminde önemini korumuştur.80 bin nüfusu ile döneminin en büyük kentlerinden biri olan Belkıs/Zeugma, tarihin değişik dönemlerinde değişik isimlerle anılmıştır.
Büyük İskenderin generallerinden ve daha sonra Suriye Kralı da olan Selevkos Nikator kendi adıyla, Fırat nehrinin adını birleştirerek M.Ö. 300 yılında burada Selevkos Euphrates (Fıratın Silifkesi) adında bir kent kurar. Daha sonraları M.Ö. 1.yy.da kent Roma hakimiyetine girer. Bu hakimiyet değişikliğiyle birlikte kentin adı da değişerek köprü, geçit anlamına gelen ve bütün dünyada bilinen şekliyle Zeugma adını alır. Roma İmparatorluğunun 4. Skitia Lejyon Garnizonunun burada konuşlandırılması ve ticaret sebebiyle kısa zamanda 80 bin nüfusa ulaşan Zeugmada Fırat manzaralı yamaçlara villalar inşa edilir. 80 bin kişilik nüfus Zeugmayı dünyanın en büyük kentlerinden biri haline getirir. Örneklemek gerekirse Zeugma, komşusu sayılan Antakya (Antiokheia) ile Mısırdaki İskenderiyeden (Aleksandreia)'dan daha küçük, Atina (Athena) ile aynı büyüklükteydi. Pompei ve şimdi dev bir metropol olan Londra (Londinu)'dan ise birkaç kat büyüklükteydi.
Ünlü coğrafyacı Strabon da Zeugmadan bahsetmektedir. Hellenistik dönemde Selevkos Nikator zamanında Zeugmada önemli imar faaliyetleri yapıldığı bilinmektedir. Kentteki Akropolün üzerine kader tanrıçası Thykenin bir tapınağı yapılmıştır. Bu tapınak halen toprak altındadır. Zeugma Antik Kenti kendi şehir sikkesi de basmış Roma Kentlerinden biridir. Sikkeler üzerine bir tarafına Thyke tapınağı, diğer tarafına da güçlülüğü simgeleyen Roma Kartalı motifi basılmıştır.
Zeugma kazılarından çıkan mozaiklerden Acheloos
Zeugma'nın Kronolojik Tarihçesi
M.Ö. 300 Büyük İskenderin Generallerinden I. Selevkos Nikator Belkıs/Zeugmanın ilk yerleşimi olan Selevkeya Euphrates kentini kurar
M.Ö. 1. yy. Kentin Selevkeya Euphrates adı korunarak Kommagene Krallığı'ın 4 büyük kentinden biri olur.
M.S. 1. yy. M.S. 1. yy.ın ilk çeyreğinde Roma İmparatorluğunun topraklarına katılır ve ismi de köprü , geçit anlamına gelen Zeugma olarak değiştirilir.
M.S. 252 Sasani Kralı I. Şapur Belkıs/Zeugmayı ele geçirerek yakıp yıkar
M.S. 4. yy. Belkıs/Zeugma geç Roma hakimiyetine girer.
M.S. 5-6. yy. Belkıs/Zeugma Erken Roma hakimiyetine girer.
M.S. 7. yy. İslam Akınları sonucu Belkıs/Zeugma terk edilir.
M.S. 10-12. yy. Küçük bir İslami yerleşimi oluşur.
M.S. 16. yy. Bugünkü adıyla Belkıs Köyü kurulur.
Bugün, Gaziantep ilinin Nizip ilçesi Belkıs köyü eteklerindedir. İlk olarak kurucusu adına Fıratlı Selevkos anlamına gelen "Selevkaya Euphrates" olarak anılan şehir Roma İmparatorluğu tarafından ele geçtikten sonra köprü anlamına gelen "Zeugma" ismiyle anılmaya başlandı. Antioch (Antakya) Çin arasında Fırat yoluyla oluşan geçitte liman olarak büyük bir ticari değer kazandı.
Yapılan kazı çalışmalarında A, B ve C olarak üç bölümde incelenen şehrin villaları ve çarşılarının bulunduğu A ve B bölümleri bugün Birecik Hidroelektrik Baraj gölü altında bulunmaktadır. Henüz kazı yapılmamış C bölümünde ileride bir açık hava müzesi oluşturulması planlanmaktadır. Antik şehir, Roma döneminden kalan mozaikleri ile dünyaca ünlüdür.
Zeugma kazılarından çıkarılan mozaikler Gaziantep Müzesi'nde sergilenmektedir.
TOBB Merkez Bina'da bulunan Zeugma Tablosu (2006)
Belkıs/Zeugma Antik Kenti, Gaziantep ili, Nizip İlçesi, Belkıs Köyü sınırları içerisinde Fırat Nehri'nin kıyısında yer alır. Yaklaşık 20 bin dönümlük bir arazi üzerine kurulmuş olan Belkıs/Zeugma Antik Kenti; Fırat'ın geçilebilir en sığ yerinde olması, askeri ve ticari bakımdan çok stratejik bir bölge olması nedeniyle tarihin her döneminde önemini korumuştur.80 bin nüfusu ile döneminin en büyük kentlerinden biri olan Belkıs/Zeugma, tarihin değişik dönemlerinde değişik isimlerle anılmıştır.
Büyük İskenderin generallerinden ve daha sonra Suriye Kralı da olan Selevkos Nikator kendi adıyla, Fırat nehrinin adını birleştirerek M.Ö. 300 yılında burada Selevkos Euphrates (Fıratın Silifkesi) adında bir kent kurar. Daha sonraları M.Ö. 1.yy.da kent Roma hakimiyetine girer. Bu hakimiyet değişikliğiyle birlikte kentin adı da değişerek köprü, geçit anlamına gelen ve bütün dünyada bilinen şekliyle Zeugma adını alır. Roma İmparatorluğunun 4. Skitia Lejyon Garnizonunun burada konuşlandırılması ve ticaret sebebiyle kısa zamanda 80 bin nüfusa ulaşan Zeugmada Fırat manzaralı yamaçlara villalar inşa edilir. 80 bin kişilik nüfus Zeugmayı dünyanın en büyük kentlerinden biri haline getirir. Örneklemek gerekirse Zeugma, komşusu sayılan Antakya (Antiokheia) ile Mısırdaki İskenderiyeden (Aleksandreia)'dan daha küçük, Atina (Athena) ile aynı büyüklükteydi. Pompei ve şimdi dev bir metropol olan Londra (Londinu)'dan ise birkaç kat büyüklükteydi.
Ünlü coğrafyacı Strabon da Zeugmadan bahsetmektedir. Hellenistik dönemde Selevkos Nikator zamanında Zeugmada önemli imar faaliyetleri yapıldığı bilinmektedir. Kentteki Akropolün üzerine kader tanrıçası Thykenin bir tapınağı yapılmıştır. Bu tapınak halen toprak altındadır. Zeugma Antik Kenti kendi şehir sikkesi de basmış Roma Kentlerinden biridir. Sikkeler üzerine bir tarafına Thyke tapınağı, diğer tarafına da güçlülüğü simgeleyen Roma Kartalı motifi basılmıştır.
Zeugma kazılarından çıkan mozaiklerden Acheloos
Zeugma'nın Kronolojik Tarihçesi
M.Ö. 300 Büyük İskenderin Generallerinden I. Selevkos Nikator Belkıs/Zeugmanın ilk yerleşimi olan Selevkeya Euphrates kentini kurar
M.Ö. 1. yy. Kentin Selevkeya Euphrates adı korunarak Kommagene Krallığı'ın 4 büyük kentinden biri olur.
M.S. 1. yy. M.S. 1. yy.ın ilk çeyreğinde Roma İmparatorluğunun topraklarına katılır ve ismi de köprü , geçit anlamına gelen Zeugma olarak değiştirilir.
M.S. 252 Sasani Kralı I. Şapur Belkıs/Zeugmayı ele geçirerek yakıp yıkar
M.S. 4. yy. Belkıs/Zeugma geç Roma hakimiyetine girer.
M.S. 5-6. yy. Belkıs/Zeugma Erken Roma hakimiyetine girer.
M.S. 7. yy. İslam Akınları sonucu Belkıs/Zeugma terk edilir.
M.S. 10-12. yy. Küçük bir İslami yerleşimi oluşur.
M.S. 16. yy. Bugünkü adıyla Belkıs Köyü kurulur.